Publikacje Muzeum Niepodległości – 2023
Publikacja Niezmiennie zachwycająca to katalog wystawy autorstwa Ewy Siwieckiej. Ekspozycja powstała z nieustającego zachwytu nad pięknem polskiego krajobrazu. Nie próbuj mi wmawiać, że natura nie jest cudem. Nie opowiadaj mi, że świat nie jest baśnią – te słowa norweskiego pisarza Josteina Gaardera doskonale opisują jakie piękno drzemie w otaczającej nas przyrodzie i krajobrazach. Nasza rodzima natura i polskie krajobrazy zawsze były inspiracją dla malarzy, fotografów i innych artystów. Ewa Siwiecka, podróżniczka, blogerka i laureatka wielu nagród fotograficznych oddaje za pomocą swoich zdjęć wszelkie walory naszej malowniczej ojczyzny. Artystka wykonując fotografie przyrody i krajobrazów, bawi się kolorem i potrafi uchwycić najważniejsze momenty dnia. Znakomicie udaje się jej zobrazować każdy detal, taki jak kwiat, owad, grzyb, który w obiektywie Ewy Siwieckiej wygląda jakby specjalnie do tego zdjęcia pozował. Oglądając jej prace odbiorca może poczuć się jakby był obecny w danej chwili na łące o poranku, w górach w środku dnia, czy nad rzeką zimową porą, gdy zapada zmierzch. Podziwiać możemy nadmorskie plaże, łąki i mokradła nad Bugiem, kontury twierdzy Modlin za mgłą, rozświetlone hale w górach i inne symbole naszej malowniczej przyrody. Wszystko oczywiście w czterech porach roku, okraszone talentem fotograficznym Ewy Siwieckiej.
Muzeum Niepodległości wydało kolejny reprint pt. „Bitwa pod Radzyminem”. Jest to publikacja, w której Czytelnik może odnaleźć fragment wspomnień Lucjana Żeligowskiego „Wojna w roku 1920”. Niniejszy dodruk został opatrzony słowem wstępnym Dyrektora Muzeum Niepodległości dr. Tadeusza Skoczka. W tekście Bitwa pod Radzyminem we wspomnieniach obrońcy został opisany życiorys i dokonania Lucjana Żeligowskiego. Wspomnienia generała Żeligowskiego opisują wojenne wydarzenia z 1920 roku. Dowódca w swoich rozważaniach przedstawia przebieg walk z bolszewikami, a także swoje uwagi dotyczące działań logistycznych i organizacyjnych wojska. Wspomnienia Żeligowskiego są cennym źródłem wiedzy historycznej, która umożliwia poznanie wydarzeń z początku XX wieku. Poprzez wydanie tego reprintu Muzeum Niepodległości chce przypomnieć sylwetkę tego znakomitego generała, a także przypomnieć Czytelnikom o wydarzeniach z 1920 roku.
Publikacja Obrońcy Radzymina to katalog wystawy, na której zostały zaprezentowane obrazy autorstwa malarza Hakoba Mikayelyana. Artysta zrealizował własne wyobrażenia wizualne tytułowych obrońców Radzymina. W tym informatorze wystawy przedstawiono m.in. portrety: Kardynała Aleksandra Kakowskiego, Edgara Vincenta D’Abernona, pułkownika Zygmunta Podhorskiego, porucznika Stanisława Pogonowskiego, Stanisława Marszała, księdza Andrzeja Rudzkiego, Dominika Rusiniaka, porucznika Ludwika Kosteckiego, doktora Eugeniusz Kloca.
W niniejszej publikacji znajdują się teksty dotyczące realizacji wystaw czasowych związanych z Bitwą Warszawską, biogram artysty wraz z uwzględnieniem jego dotychczasowych prac. Ponadto w tym katalogu Czytelnik znajdzie noty biograficzne wspomnianych bohaterów ziemi radzymińskiej.
Prezentujemy reprint publikacji Stefan Starzyński – gospodarza stolicy 1934-1939 autorstwa Beaty Michalec, pod redakcją Tadeusza Skoczka, wydana została przez Muzeum Niepodległości w ramach serii wydawniczej Biblioteka Kwartalnika „Niepodległość i Pamięć”.
Jest to kolejne wydanie książki poświęcone życiu i karierze Stefana Starzyńskiego. Ze względu na duże zainteresowanie tą publikacją wśród czytelników, Muzeum Niepodległości w Warszawie zrealizowało dodruk. Książka była omawiana przez Autorkę na wielu spotkaniach autorskich, co przyczyniło się do szerzenia wiedzy o Stefanie Starzyńskim wśród varsavianistów, biografistów, a także historyków.
W ostatnich latach znacząco wzrosła wiedza o Warszawie i samym prezydencie miasta Stefanie Starzyńskim, jednak cały czas pozostaje niedosyt społeczny. Starzyński zazwyczaj w literaturze przedstawiany jest, jako bohater września 1939 roku, dlatego też autorka postanowiła zaprezentować prezydenta Warszawy, jako gospodarza miasta w latach 1934−1939. Ukazuje jego pracę, dorobek i wysiłek, jaki włożył wraz ze swoimi współpracownikami w to, aby Warszawa zmieniła swoje oblicze. Niniejsza publikacja jest pośrednio wynikiem wieloletnich badań naukowych prowadzonych przez autorkę na temat Warszawy, Zarządu m.st. Warszawy za czasów prezydenta Starzyńskiego oraz działalności przedwojennych towarzystw przyjaciół dzielnic stolicy, wspólnych losów Starzyńskiego i Lorentza. W pierwszej części zostały zaprezentowane działania, inicjatywy, poszczególne zadania, jakie wykonał Stefan Starzyński wraz ze swoimi współpracownikami, jako gospodarz miasta, kładąc wielki nacisk na szybki rozwój Warszawy, tak, aby warunki życia w mieście polepszyły się, a wszyscy mieszkańcy, bez względu na to czy mieszkali w centrum czy na przedmieściach, mogli żyć godnie. Przedstawiono problemy, jakie musiał rozwiązywać prezydent, angażując przy tym szeroki krąg ludności, poprzez organizacje społeczne czy kulturalne, stosując w swojej pracy metody demokratyczne przez cały okres prezydentury. Tematyka rozdziałów dotyczy nie tylko rozwoju stolicy, ukazana jest także troska prezydenta o zieleń i estetykę miasta. Ponadto autorka zwraca uwagę na wysiłek władz miejskich włożony w powiększanie terenów zielonych w stolicy, upowszechnianie konkursu „Warszawa w kwiatach” oraz zmianę nastawienia władz miejskich i mieszkańców do roli Wisły. Ponadto została omówiona działalność towarzystw przyjaciół dzielnic Warszawy za czasów Stefana Starzyńskiego oraz bliska współpraca prezydenta z tymi stowarzyszeniami. Współpraca ta przyczyniła się do budowania podwalin pod społeczeństwo obywatelskie, a we wrześniu 1939 roku, dzięki pośrednictwu delegatów prezydenta miasta i członków stowarzyszeń dzielnicowych, sam Starzyński mógł liczyć na wsparcie mieszkańców w obronie stolicy. W niniejszej publikacji podkreślone zostały powiązane losy Stefana Starzyńskiego i Stanisława Lorentza. Ponadto autorka ukazuje utrwalone znaki pamięci o Stefanie Starzyńskim, podtrzymywanie tej pamięci przez bliskich współpracowników i przyjaciół prezydenta, którzy ocaleli z pożogi wojennej. Drugą część publikacji stanowi Kalendarium, począwszy od 2 sierpnia 1934 roku, czyli od momentu powołania Stefana Starzyńskiego na Tymczasowego Prezydenta m.st. Warszawy, do dnia, kiedy to urwał się ślad po prezydencie, który został aresztowany przez gestapo i uwięziony na Pawiaku. W Kalendarium czytelnicy znajdą informacje o inicjatywach i programie samorządowy Starzyńskiego, o jego spotkaniach z mieszkańcami i przedstawicielami organizacji, o oficjalnych spotkaniach, w których brał udział, jako gospodarz miasta.
Publikacja Poszły wici po zaściankach. Insurekcja 1863 to katalog wystawy, której rdzeń stanowią obrazy Wojciecha Piechowskiego (1849-1911), artysty malarza urodzonego w Nosarzewie Borowym niedaleko Mławy. Pierwszy z nich „Puszczyk”, namalowany w 1907 roku w nurcie romantycznym, przedstawia śmierć rannego powstańca styczniowego, drugi, namalowany w 1890 roku, znany jest pod wymiennie stosowanymi, wymownymi tytułami: „Pożegnanie” lub „Za chlebem”. Wojciech Piechowski odebrał staranne wykształcenie malarskie. Był uczniem Wojciecha Gersona, Warszawskiej Szkoły Rysunkowej. Doskonalił swoje umiejętności w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Monachium oraz w prywatnej pracowni Józefa Branta. W okresie pobierania nauki zawarł największe przyjaźnie z Antonim Piotrowskim i Józefem Chełmońskim, szczególnie ten ostatni wysoko cenił sztukę przyjaciela. Piechowski doceniany przez współczesnych za granicą, niedoceniany w kraju należy niestety do grona artystów zapomnianych.
Otwarta 27 kwietnia 2023 w Galerii Malarstwa Historycznego wystawa powstała we współpracy z Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej w Mławie. Swoje rodzinne pamiątki wypożyczyła także Małgorzata Karolina Piekarska – kierownik Działu Zbiorów Muzeum Niepodległości.
Ekspozycja ta wraz z towarzyszącym jej katalogiem wpisuje się w cykl wydarzeń realizowanych przez Muzeum Niepodległości w Warszawie w roku obchodów 160. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego.
Pomimo klęski i tragicznych skutków, Powstanie Styczniowe miało ogromny wpływ na kształtowanie świadomości narodowej i patriotycznych postaw następnych pokoleń Polaków.
Publikacja Witaj szkoło! prezentuje plakaty pochodzące ze zbiorów Muzeum Niepodległości w Warszawie. Intencje kuratorów wystawy pod tym samym tytułem, którymi są Andrzej Kotecki i Beata Michalec, wyjaśnia podtytuł: Na inaugurację roku w czasach PRL.
Muzeum Niepodległości posiada bogatą kolekcję plakatów, liczącą prawie 9 tysięcy obiektów. Dotyczą one różnych zagadnień życia, a ich autorami są wybitni artyści. Zgromadzone prace znakomicie prezentują polską sztukę plakatu, prezentującą najwyższy poziom światowy.
W okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej propaganda była wszechobecna, a grafiki prezentujące ideologiczną wymowę odgrywały istotną rolę „wykrzykując” pożądany przekaz poprzez krótką, wyrazistą formę. Dziś straciły swój wydźwięk i wywołują raczej uśmiech. Przypominają atmosferę minionej epoki, mając nawet rzeszę wielbicieli.
Jeśli chcecie Państwo przenieść się w czasy PRL-u i poczuć klimat tamtej epoki, zapraszamy do sięgnięcia po katalog. Warto też zapoznać się z umieszczonym w nim tekście autorstwa dr Beaty Michalec, dzięki któremu można poznać wiele ciekawostek z lat 1944–1989.
Pejzaże Mazowsza to kolejny informator towarzyszący wystawie i kolejna wystawa wpisująca się w tegoroczne obchody doniosłego jubileuszu 25-lecia odrodzenia się samorządu na Mazowszu, prezentowana w Galerii Brama Bielańska Cytadeli Warszawskiej. Ziemia mazowiecka ma piękną i długą historię, do której samorząd dopisuje najnowsze dzieje, a zgromadzone na wystawie obrazy pokazują uroki Mazowsza. Mazowiecki samorząd to instytucja w formie bliska ludziom i ich aspiracjom oraz potrzebom. Jest założycielem wielu instytucji kulturalnych, które intelektualnie zaspokajają oczekiwania mieszkańców i wypełniają treścią przestrzeń kulturalną. Przy okazji pięknego jubileuszu należy podkreślić, że według badań Eurostatu Mazowsze jest najszybciej rozwijającym się w ostatnich latach regionem w Europie. Wydany przez Muzeum Niepodległości katalog wystawy dopełnia wprowadzenie Marszałka Adama Struzika, w którym prezentuje on dorobek mazowieckiego samorządu, a także artykuł Janusza Gmitruka Jubileuszowy mazowiecki pejzaż samorządowy.
Muzeum Niepodległości od wielu lat zajmuje się upamiętnianiem najważniejszych wydarzeń z naszej narodowej historii. W tym roku, w dniu uchwalenia Konstytucji 3 maja, w Muzeum Niepodległości odbył się patriotyczny koncert „Pro bono Poloniae”, zorganizowany przez fundację Polonia Union. Prezentację pieśni napisanych do muzyki Fryderyka Chopina, Stanisława Moniuszki i Mieczysława Karłowicza poprzedziło wystąpienie kustosz Katarzyny Skorupy-Malińskiej, zatytułowane Witaj Majowa Jutrzenko.
„Obchodzimy pamiątkę Konstytucji 3 maja – święto słusznej, narodowej dumy z dokonań naszych przodków. Święto 3 maja dzieliło zawsze los całego narodu, całego państwa polskiego” – mówiła prelegentka.
Cały tekst wystąpienia został zamieszczony w publikacji Konstytucja 3 Maja, wydanej w cyklu ZESZYTY DOKUMENTACYJNE. Został opatrzony wstępem autorstwa Tadeusza Skoczka Dla dobra Polski, dla dobra Ojczyzny oraz wzbogacony ilustracjami i poezją, związaną z tym historycznym wydarzeniem.
Publikacja Radzymin 1920. W obronie Odrodzonej jest informatorem wystawy pod tym samym tytułem, prezentowanej w dniach 23 maja – 7 czerwca 2023 w Galerii Malarstwa Historycznego Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej. Zbiór ilustracji poprzedza wprowadzenie Adama Struzika, Marszałka Województwa Mazowieckiego oraz esej autorstwa Janusza Gmitruka ukazujący szczegółowy przebieg walk pod Radzyminem w 1920 roku.
Radzymin – miasto Cudu nad Wisłą – jest symbolicznym miejscem na mapie Mazowsza. Istniała potrzeba upamiętnienia bitwy stoczonej tam w dniach 13–15 sierpnia 1920 roku, „która zdecydowała o zachowaniu niepodległości przez Polskę i uniemożliwiła rozpowszechnianie się komunizmu na całą Europę”.
Zarząd Województwa Mazowieckiego podjął decyzję o utworzeniu Muzeum Bitwy Warszawskiej 1920, które jest nowym oddziałem Muzeum Niepodległości. Zostało ono zlokalizowane naprzeciwko zabytkowej nekropolii, gdzie znajdują się zbiorowe mogiły żołnierzy polskich, poległych w walkach na przedpolach Warszawy w sierpniu 1920 roku.
Wystawa, której katalog prezentujemy jest zapowiedzią ekspozycji w tej nowej instytucji kultury.
GENERAŁ HALLER I JEGO LEGENDA – informator wystawy “Generał Haller i jego żołnierze”
Publikacja GENERAŁ HALLER I JEGO LEGENDA pod redakcją Tadeusza Skoczka jest informatorem wystawy „Generał Józef Haller i jego żołnierze”. Wystawa ta była ważną częścią cyklu wydarzeń związanych z upamiętnieniem stulecia odzyskania suwerenności i państwowości, przygotowanych przez Muzeum Niepodległości, Sto wystaw wypożyczanych „na wynos” to jeden z pomysłów realizowanych w tym projekcie, a wystawa „Generał Józef Haller i jego żołnierze” była ważną częścią tego cyklu. Inauguracja nastąpiła 28 listopada 2018 roku w Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej, jednym z oddziałów Muzeum Niepodległości. Ekspozycję przedstawił Jan Engelgard – autor scenariusza. Reprodukcje prezentowane na wystawie oraz w niniejszym informatorze pochodzą ze zbiorów różnych muzeów oraz z archiwum prywatnego osoby zastrzegającej anonimowość. Zdjęcia powstały w okresie I wojny światowej lecz także ukazują generała i jego bliskich po roku 1945, już na emigracji. Zdaniem widzów, idee przewodnie projektu – upowszechnianie wiedzy o odzyskaniu przez Polskę niepodległości w roku 1918 i ówczesnym kształtowaniu się jej granic oraz popularyzowanie postaw patriotycznych – zostały interesująco przedstawione. Obecna ekspozycja jest odnowiona i rozszerzona. Ma na celu przybliżenie idei powstania Muzeum Bitwy Warszewskiej 1920 roku jako oddziału Muzeum Niepodległości. Towarzyszy jej program edukacyjny związany z projektem „Kulturalna szkoła na Mazowszu”. Zapraszamy do oglądania wystawy oraz refleksji związanej z osiemnastą bitwą decydującą o losach świata.
OCHOTNICZE STRAŻE POŻARNE. Pamięć. Historia. Współczesność
Artykuły prezentowane w niniejszej publikacji mają przypomnieć stulecie zorganizowanego ruchu strażackiego przy okazji tegorocznego jubileuszu dwudziestopięciolecia samorządu województwa mazowieckiego oraz stać się jednym z elementów tegorocznego święta Floriana, jakie obchodzić będziemy w Muzeum Niepodległości i w Warszawie 4 maja 2023 roku – piszą we wprowadzeniu do niniejszej publikacji Janusz Gmitruk i Tadeusz Skoczek, redaktorzy naukowi książki.
Cykl tekstów związanych tematycznie ze Strażą Pożarną otwiera Adam Czesław Dobroński swoimi refleksjami na temat etosu strażackiego. Janusz Gmitruk przedstawia sojuszników |OSP, Tadeusz Skoczek pisze o wizycie Jana Pawła II u polskich strażaków, Beata Michalec ukazuje działania Warszawskiej Straży Ogniowej we wrześniu 1939 roku, a Paweł Bezak prezentuje umundurowanie Straży Pożarnych na terenie Generalnego Gubernatorstwa w latach 1939–1945.
Publikację zamyka obszerny wykaz materiałów źródłowych do dziejów Straży Ogniowej, będących w zasobach Muzeum Niepodległości w Warszawie, autorstwa Haliny Murawskiej.
Publikacja DZIEŁO RĄK NASZYCH WSPIERAJ (PS. 90, 17). Judaika Grzegorza Dudały inspirowane tradycyjną wycinanką żydowską, pod redakcją dr. Tadeusza Skoczka, recenzowana przez dr Beatę Michalec i dr. Krzysztofa Bąkałę towarzyszy wystawie w Galerii Brama Bielańska Cytadeli Warszawskiej, prezentowanej w okresie14 kwietnia – 16 czerwca 2023.
Katalog wystawy, której mottem jest końcowy fragment psalmu 90., uzupełnia niezwykle interesujący, obszerny wstęp Grzegorza Dudały. Autor kreśli w nim rodowód wycinanki żydowskiej, objaśnia znaczenie motywów i bogatej symboliki obecnej w prezentowanych pracach, będących owocem wielu lat przyglądania się żydowskiemu dziedzictwu.
„Dzieła rąk mogą być różne, destrukcyjne albo konstruktywne. W pracach przygotowanych na wystawę w głównej mierze oddaję cześć dawnej społeczności izraelickiej nie przez tematykę zagłady i męczeństwa, ale przez motywy inspirowane tradycyjną żydowską wycinanką obrzędową. Wiele z tych dzieł żydowskich rąk bezpowrotnie unicestwiła zła historia” – wyjaśnia autor Grzegorz Dudała.
Wystawa wycinanek zorganizowana została w 80. rocznicę wybuchu powstania w warszawskim getcie. Niniejsza publikacja zwiększa zasięg odbioru tej nietuzinkowej ekspozycji. Dzięki niej prace Grzegorza Dudały obejrzy szersza grupa odbiorców. Polecamy jej lekturę.
WŁODZIMIERZ ZAKRZEWSKI (1916–1992). POSTIMPRESJONISTA
WYSTAWA MALARSTWA ZE ZBIORÓW MUZEUM NIEPODLEGŁOŚCI – to publikacja towarzysząca wystawie w Galerii Brama Bielańska Cytadeli Warszawskiej (28 kwietnia – 8 maja 2022) i w Galerii Willa Polonia w Lublinie (3 – 10 września 2023).
Włodzimierz Zakrzewski – polski malarz, grafik i plakacista. Niegdyś czołowy propagandysta PRL, a po odwilży i słynnym referacie Nikity Chruszczowa o kulcie jednostki i jego następstwach – pejzażysta malujący w duchu postimpresjonizmu.
„Wystawa prezentowana w Galerii Brama Bielańska pokazuje pejzaże miejskie malowane o różnych porach roku. Przenosi nas w świat małych uliczek wielkich metropolii – europejskich stolic, jak Paryż czy Londyn oraz małych miejscowości jak Nowy Targ, Poronin czy Biały Dunajec.
[…] od lat 70. te konkretne obrazy nie opuszczały muzealnych magazynów. […] by móc je zaprezentować, musieliśmy je najpierw… odczyścić. Mamy nadzieję, że widzowie uznają, że było warto” (ze wstępu do niniejszej publikacji – Od socjalizmu do postimpresjonizmu, autorstwa Tadeusza Skoczka).
Publikacja Mazowieckie pory roku to informator wystawy pod tym samym tytułem, prezentowanej w Galerii Brama Bielańska Cytadeli Warszawskiej w okresie 30 maja–16 czerwca 2023 roku.
Wystawa jest zbiorem fotogramów Wojciecha Noworyty, artysty fotografika związanego z Ludowym Towarzystwem Naukowo-Kulturalnym. Zgromadzone na niej prace ukazują piękno mazowieckiej ziemi stanowiąc znakomitą promocję Mazowsza na 25-lecie samorządu województwa.
Publikację zawierającą katalog prac prezentowanych na wystawie uzupełniają teksty: Tadeusza Skoczka o genezie powstania i funkcji Galerii Malarstwa Historycznego Muzeum Niepodległości wraz z zestawieniem wystaw w niej prezentowanych oraz Janusza Gmitruka ukazujący dzieje plenerów malarskich organizowanych przez Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego. Mazowieckie pory roku zamyka wykaz dotychczasowych wystaw Galerii Brama Bielańska.
Książka Grupa poetycka „Wołyń” – geneza, przedstawiciele, wiersze stanowi uzupełnienie wystawy prezentowanej w Muzeum Niepodległości pt. „Portret z wierszy i pamięci. Grupa Poetycka «Wołyń»”. Autorem publikacji jest prof. dr hab. Lech Wojciech Szajdak, syn Stefana Szajdaka, jednego ze współzałożycieli Grupy Poetyckiej „Wołyń”.
Regionalna grupa młodych poetów wołyńskich pod nazwą „Wołyń” powstała w latach 30-tych XX wieku z inicjatywy Czesława Janczarskiego. Do współzałożycieli Grupy należeli także Wacław Iwaniuk i Zygmunt Jan Rumel.
Książka wydana przez Muzeum Niepodległości pod redakcją dr. Tadeusza Skoczka zawiera wiersze poetów tej Grupy oraz ich noty biograficzne wraz z fotografiami. Autor wzbogacił antologię o krótką charakterystykę Wołynia w okresie II Rzeczypospolitej, a także opisał genezę, założenia i działalność Grupy. Całość uzupełniają fotografie pochodzące z archiwum rodzinnego autora oraz udostępnione przez krewnych innych poetów.
Warto podkreślić, że niektóre dane biograficzne zawarte w niniejszej publikacji ukazują się po raz pierwszy, prezentuje ona również m.in. odnalezione dwa wiersze Zygmunta Jana Rumla – Noc i Odwiedziny Piasta.
„Podsumowując można powiedzieć, że książka Grupa Poetycka „Wołyń” – geneza, przedstawiciele, wiersze stanowi uzupełnienie dotychczasowej wiedzy o poetach związanych z Grupą Poetycką „Wołyń” (L.W. Szajdak).
Walery Eljasz-Radzikowski. Artysta i patriota to katalog wystawy pod redakcją Beaty Michalec i Tadeusza Skoczka.
Wystawa prezentowana w oddziale Muzeum Niepodległości – Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej, w Galerii Malarstwa Historycznego w dniach 18 stycznia – 18 kwietnia 2023 roku towarzyszy obchodom 160. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego, które mają miejsce w naszej placówce muzealnej. Należy dodać, że Sejmik Województwa Mazowieckiego ustanowił rok 2023 Rokiem Powstania Styczniowego na wniosek Muzeum Niepodległości.
„Wystawa stanowi opowieść o tym, jak jeden ze świadków i piewców historii Powstania Styczniowego krzewił w Polakach patriotyzm oraz uczył ich historii za pomocą obrazów (…). Zgromadzone na tej niewielkiej wystawie prace to akwarele, grafiki i rysunki, a także książki. Artysta, który marzył, by być postrzeganym jako wielki polski malarz historyczny, przeszedł do historii bardziej jako rysownik i ilustrator oraz autor publikacji o treściach patriotycznych. Zdecydowaliśmy się więc przedstawić to, co jest najcenniejsze z bogatej, patriotycznej spuścizny Walerego Eljasza-Radzikowskiego i pokazuje jego znaczenie dla historii” – wyjaśnia kuratorka wystawy Małgorzata Karolina Piekarska.
Prezentowany katalog zawiera ilustracje większości prac Walerego Eljasza-Radzikowskiego, które znalazły się na wystawie. Pochodzą one ze zbiorów Muzeum Niepodległości oraz zostały uzyskane dzięki współpracy z innymi placówkami muzealnymi.
Jednak publikacja Walery Eljasz-Radzikowski. Artysta i patriota to nie tylko ilustracje. Dzięki niej możemy poznać ciekawe fakty z życia artysty oraz dowiedzieć się wiele interesującego na temat jego twórczości.
To nie malarstwo sprawiło, że imię Walerego Eljasza Radzikowskiego, żyjącego i tworzącego w latach 1840–1905 przeszło do historii sztuki, ale akwaforty, rysunki piórkiem, ryciny i przede wszystkim ilustracje tatrzańskie. Znany jest również jako fotograf, etnograf, popularyzator Tatr i Zakopanego, współzałożyciel Towarzystwa Tatrzańskiego i autor przewodników po Tatrach oraz członek korespondent Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu.
Polonia – etnografia polityczna – niepodległość to księga dedykowana Janowi Sękowi, pod redakcją Janusza Gmitruka, Zbigniewa Judyckiego i Tadeusza Skoczka. Wydana została przez Muzeum Niepodległości i Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego ukazując się w serii wydawniczej PLURIMOS ANNOS, której redaktorem naukowym jest dr Tadeusz Skoczek.
Jan Sęk jest prawnikiem, politykiem i nauczycielem akademickim. Ukończył studia prawnicze oraz obronił doktorat w dziedzinie nauk humanistycznych na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Pełnił znaczące funkcje w instytucjach samorządowych, był pracownikiem naukowym, a także senatorem RP w latach 1993–1997 oraz członkiem Rady Programowej TVP, członkiem Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, dyrektorem Filharmonii Lubelskiej. Jest również autorem kilkudziesięciu publikacji i esejów z dziedziny kultury i literatury polonijnej, a także kilku scenariuszy filmów dokumentalnych.
To tylko niektóre dane z bogatej biografii Jana Sęka. Więcej szczegółów poznacie Państwo czytając wstęp księgi dedykowanej, która jest skromnym wyrazem podziwu i szacunku.
Książka Polonia – etnografia polityczna – niepodległość. Księga dedykowana Janowi Sękowi jest zbiorem różnorodnych tematycznie artykułów dotyczących zarówno historii, jak i współczesności.
Cykl niezwykle interesujących tekstów rozpoczynają rozważania na temat sarmatyzmu, autorstwa Krzysztofa Bąkały. Na kolejnych stronach książki przeczytamy artykuły: o polskim dziewiętnastowiecznym Sybirze – Wiesława Cabana, o zrywach niepodległościowych na Górnym Śląsku – Janusza Gmitruka, o wartościach wpływających na tożsamość narodową i historyczną – Stanisława Hadyny. Zbigniew Judycki prezentuje sylwetki rodaków, którzy wnieśli znaczący wkład w obcą kinematografię, a Anna Kozyra ukazuje wkład Polek w rozwój polskiej muzyki. Dzieje nauczania języka polskiego na północy Francji opisuje Jacek Kucharski, a życie muzyczne na Mazowszu i w Płocku w I połowie XIX wieku – Beata Michalec.
Możemy poznać także ciekawe fakty z życia znanych osób ze świata polityki i kręgów artystycznych, z różnych okresów historycznych. Jan Engelgard przedstawia postać Aleksandra Wielopolskiego, Norbert Kasparek generała Macieja Rybińskiego, a ks. Edward Walewander prezentuje sylwetkę ks. prof. zw. dr. Józefa Niewiadomskiego. O malarzach i ich dziełach dowiemy się czytając zarys biografii wileńskiego artysty Michała Rouby, autorstwa Izabeli Mościckiej oraz artykuł Małgorzaty Karoliny Piekarskiej o twórczości patriotycznej Aleksandra Lessera i Maurycego Gottlieba.
Całość dopełniają teksty: Władysława Zarębczana o włoskim sanktuarium Divino Amore, Włodzimierza Osadczego Królestwo Maryi otuchą serc i źródłem nadziei Polaków oraz Henryka Nicponia Niedźwiedzie trofea.
Zapraszamy do lektury.
Publikacja Opowiedz nam swoją historię pod redakcją dr. Janusza Gmitruka i dr. Tadeusza Skoczka jest zbiorem prac nadesłanych na konkurs „Opowiedz nam swoją historię, 100 lat niepodległości w historii mojej rodziny”.
Pomysł konkursu powstał w dziale Oświatowo-Naukowym Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego. Głównym jego celem „było upamiętnienie największych przeżyć i dokonań konkretnych rodzin od pierwszych dni niepodległości aż po czasy współczesne. Minione stulecie należy niewątpliwie do najtragiczniejszych, a zarazem do najbardziej przełomowych okresów w historii Polski”. Ogłoszony konkurs „był niepowtarzalną okazją do rodzinnych przekazów pamiątek, które są świadectwem wyjątkowych zdarzeń, poniesionych ofiar i poświęceń na różnych etapach niepodległego bytu Polski” – piszą we wstępie do publikacji jej redaktorzy.
– Opowiem o stu latach niepodległości w dziejach mej rodziny, dla której Rok 1918 oznaczał otwarcie wrót do świata bez analfabetyzmu, biedy, poniżania – rozpoczyna swoją opowieść jeden z laureatów konkursu.
Komisja konkursowa przyznała dwie nagrody II stopnia i 7 wyróżnień. Wszystkie te prace znalazły się w opisywanej publikacji. „Wspomnienia, które publikujemy, jak w obiektywie aparatu fotograficznego rejestrują wydarzenia z przeszłości dawnej i bliskiej. Lektura tych wspomnień jest refleksją nad przemijaniem, nad utratą tego co już nigdy nie powróci”.
Jeśli jesteście Państwo zainteresowani czyje prace zostały nagrodzone i zechcecie poznać dzieje rodzin autorów, zapraszamy do zapoznania się z naszą publikacją. Zawiera naprawdę interesujące opowieści. Polecamy.
Powstanie Styczniowe 1863-1864, którego autor podpisuje się J. Grabiec, to już trzeci reprint Wydawnictwa Muzeum Niepodległości, jaki ukazał się w Roku Powstania Styczniowego. Pierwotnie pozycja ta została wydana w 1921 roku w Warszawie przez Wydawnictwo J. Mortkowicza.
Jest to dzieło Józefa Dąbrowskiego, wybitnego historyka polskiego, piszącego książki pod pseudonimem J. Grabiec. Józef Dąbrowski (ur. 2 stycznia 1876 w Radomiu, zm. 13 marca 1926 w Warszawie) to pułkownik Korpusu Sądowego Wojska Polskiego, prawnik, adwokat, literat, publicysta i działacz społeczny. Był starszym bratem Mariana, żonatego z pisarką Marią Dąbrowską. Odbył studia w Warszawie i Krakowie. Brał udział w życiu publicznym byłego Królestwa Polskiego jako polityk obozu lewicowo-niepodległościowego, prelegent i publicysta.
Powstanie Styczniowe 1863-1864 jest publikacją ukazującą genezę, przebieg walk oraz tło polityczne narodowego zrywu niepodległościowego, który spotkał się z poparciem międzynarodowej opinii publicznej.
Powstanie Styczniowe – polskie powstanie narodowe przeciwko Imperium Rosyjskiemu, ogłoszone Manifestem 22 stycznia 1863 wydanym w Warszawie przez Tymczasowy Rząd Narodowy, wybuchło 22 stycznia 1863 w Królestwie Polskim i 1 lutego 1863 na Litwie. Trwało do jesieni 1864 obejmując swoim zasięgiem ziemie zaboru rosyjskiego: Królestwo Polskie oraz Ziemie Zabrane. Było największym polskim powstaniem narodowym. Miało charakter wojny partyzanckiej, w której stoczono ponad tysiąc bitew i potyczek. Przez oddziały Powstania Styczniowego przewinęło się około 200 000 ludzi.
Autor w opisywanym reprincie podsumowuje ich udział słowami:
„ (…) historja, powodując się li tylko zimną rozwagą i bezstronnością, jeden tylko sąd o straceńcach „Sześćdziesiątego trzeciego” – (…) wypowiedzieć może:
SPEŁNILI SWOJĄ POWINNOŚĆ!”
Rok 2023 został ustanowiony Rokiem Powstania Styczniowego przez Sejmik Województwa Mazowieckiego. Z tej to okazji ukazał się nakładem Wydawnictwa Muzeum Niepodległości reprint publikacji Powstanie Styczniowe 1863-1864. Pozycja ta została oryginalnie wydana w Wiedniu nakładem Franciszka Bondego. Jej autorem jest August Sokołowski, uczestnik Powstania Styczniowego, agent Rządu Narodowego w Prusach, autor prac historycznych o polskich powstaniach zbrojnych.
Po wybuchu Powstania Styczniowego A. Sokołowski służył pod rozkazami gen. Antoniego Jeziorańskiego będąc dowódcą strzelców. W bitwie o Rawę 4 lutego 1863 r. został poważnie ranny i odesłany na leczenie. Kiedy w grudniu 1863 r. z Królestwa Polskiego zaczęli przybywać powstańcy styczniowi, August Sokołowski jako agent Rządu Narodowego zamieszkał w Wartemborku (dziś Barczewo). Tam włączył się do współpracy na rzecz przebywających na Warmii powstańców styczniowych pomagając w dostarczaniu im żywności, leków, odzieży i obuwia, a także broni i amunicji. Z powodu tej działalności był wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany przez pruską policję.
Napisane przez niego Powstanie Styczniowe 1863-1864 to obszerna, bogato ilustrowana pozycja, licząca ponad 300 stron. Jej uzupełnienie i ozdobę stanowią portrety, rysunki, plany i dokumenty, reprodukcje malarstwa, w tym również ryciny barwne. Autor, sam będąc uczestnikiem Powstania Styczniowego, ukazał zarówno jego przebieg, jak również sytuację polityczną towarzyszącą temu największemu i najdłuższemu z powstań narodowych. Powstańcy stoczyli ponad tysiąc potyczek z wojskiem rosyjskim. I chociaż powstanie zakończyło się klęską militarną to spowodowało ogromny przełom społeczny i ideowy w dziejach narodowych. Umocniło polską świadomość narodową, miało też wpływ na dążenia niepodległościowe następnych pokoleń.
Reprint został wydany w 160. rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego, w serii wydawniczej PRZYPOMNIENIA, pod redakcją Tadeusza Skoczka.
Pejzaże Orkana to informator wystawy Wojciecha Noworyty, warszawskiego fotografika, zajmującego się fotografią artystyczną od 1980 roku. Po ponad 40-tu latach fotografowania powstała niezwykle bogata kolekcja, licząca ponad 400 tysięcy wykonanych przez niego zdjęć, głównie przyrody. Fotografie mają bardzo wysoką oglądalność w przeglądarce Google. Artysta uczestniczył w wielu fotograficznych wystawach zbiorowych, miał też wystawy indywidualne.
Publikacja Pejzaże Orkana zawiera teksty związane z upamiętnieniem i przypomnieniem Władysława Orkana. „Ten piewca Podhala, jeden z pierwszych twórców i propagatorów polskiego ruchu regionalistycznego, poeta i pisarz był nie tylko wielkim patriotą, ale też wybitnym intelektualistą” – stwierdza we wprowadzeniu do publikacji Adam Struzik, marszałek Województwa Mazowieckiego. A dr Janusz Gmitruk, dyrektor Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w rozdziale „Piewca Podhala i krainy kęp” dodaje: „Ten syn chłopski z Gorców, obdarzony został przez stwórcę niepospolitą inteligencją i talentem pisarskim. Rozkochany w sztuce i obyczajach góralskich, chciał je zachować dla potomności”.
Orkanowi poświęcony był plener malarski pt. „Władysław Orkan żołnierz niepodległej, poeta uciśnionych” zorganizowany przez Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego i Muzeum Niepodległości w 2018 roku w ramach obchodów 100. rocznicy odzyskania niepodległości. Pisze o tym w publikacji dr Tadeusz Skoczek, dyrektor Muzeum Niepodległości w artykule „Przypominamy Orkana”: „Podczas pleneru malarskiego w Kirowym Gościńcu w Zakopanem (12–26 maja 2018 roku) przedstawialiśmy referaty związane z Władysławem Orkanem, jednym z pierwszych kodyfikatorów i teoretyków regionalizmu w Polsce”. Uczestnicy zwiedzili cały szlak orkanowski w Gorcach, jego muzea, pomniki, dom w Porębie Wielkiej.
W tym spotkaniu malarzy brał udział także fotograf Wojciech Noworyta, który nie raz wędrował ze swoim aparatem po Tatrach, Podhalu, Beskidach – krainie Władysława Orkana. Efektem zafascynowania krajobrazem Orkana jest wystawa „Pejzaże Orkana”, która pierwszą odsłonę miała podczas Kongresu Stowarzyszeń Regionalnych RP, zorganizowanego w 2018 roku w Legnicy. Tym razem wystawa ta prezentowana jest w Galerii Brama Bielańska Cytadeli Warszawskiej (7 lutego – 8 marca 2023).
Z głębokości. Prace ofiarowane ks. prof. dr. hab. Henrykowi Skorowskiemu jest pracą zbiorową pod redakcją naukową Janusza Gmitruka, Tadeusza Skoczka, ks. Jerzego Zająca. „Są to różne i różnorodne prace wynikające z wielkiego szacunku, jakim darzą beneficjenta tej książki jej autorzy. Artykuły wynikające z głębi serca, przekazywane z głębi duszy” – czytamy we wprowadzeniu do publikacji, która ukazała się w rok po księdze pamiątkowej, uświetniającej jubileusz 70. urodzin i 40-lecia pracy naukowej księdza.
Henryk Skorowski to salezjanin (SDB), zasłużony profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, pracownik naukowy uczelni od 1984 roku i jej rektor w latach 2010–2012, koordynator Międzynarodowego Centrum Dialogu Międzykulturowego i Międzyreligijnego. „(…) jest wybitnym intelektualistą, socjologiem i politologiem, specjalistą społecznej nauki Kościoła oraz problematyki praw człowieka”. Kolejną dziedziną zainteresowań ks. prof. dr hab. Henryka Skorowskiego jest aksjologia regionalizmu, której poświęcona została publikacja Z głębokości. W artykułach dedykowanych Jubilatowi, czytelnik odnajdzie różnorodność doświadczeń autorów, związanych z regionalizmem, z zachowaniem kulturowej tożsamości.
W serii wydawniczej „PRZYPOMNIENIA” ukazał się kolejny reprint nakładem Wydawnictwa Muzeum Niepodległości, pod redakcją dr. Tadeusza Skoczka. Jest to publikacja „Powstanie Styczniowe” autorstwa dr. Mieczysława Gawlika, polskiego historyka, profesora gimnazjalnego, urodzonego w 1883 roku w Wołoskiej Wsi, zmarłego w 1928 roku we Lwowie. Pozycja ta oryginalnie została wydana w 1925 roku przez Zakład Narodowy im. Ossolińskich Lwów-Warszawa- Kraków. Reprint ukazał się z okazji 160. rocznicy zrywu narodowowyzwoleńczego Polaków, Litwinów i Rusinów przeciwko Imperium Rosyjskiemu, który rozpoczął się 22 stycznia 1863 roku.
