Wystawa rzeźb autorstwa Zofii Pociłowskiej-Kann stanowi najnowszy element ekspozycji stałej Muzeum Więzienia Pawiak. Sześć rzeźb o tytułach: „Krąg pamięci”, „Korczak”, „Droga zagłady”, „Ostatni taniec Chawy”, „Holocaust”, oraz „U kresu” zostało umieszczonych w dużej sali ekspozycji, sali Drzewa Pawiackiego, celi przejściowej, sali Dnia Pawiackiego oraz w Celi Śmierci.
Pomimo niezbyt dużych gabarytów rzeźby te – zarówno w wyrazie jak i tematyce – są rzeźbami monumentalnymi, gdyż poruszają temat, w którym zawarte jest nie tylko cierpienie tych, którzy przeszli przez czas Holocaustu, lecz protest autorki przeciw przemocy, rozpaczliwe wołanie do sumień ludzi by nikt nigdy nie powtórzył czasu zagłady.
Rzeźby wykonane są z ceramiki, patynowane według receptury znanej tylko autorce. Wszystkie osadzone są na drewnianych opalanych pniach, które stanowią nierozerwalną kompozycję z ceramiką. Rzeźby były wystawiane na wielu wystawach w kraju i zagranicą, m. in. w Lublinie, Wewelsburgu, IPN Warszawa.
Zofia Pociłowska urodziła się 3 marca 1920 roku w Charkowie. Po ukończeniu w Warszawie gimnazjum i zdaniu matury rozpoczęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Wybuch II wojny światowej pokrzyżował życiowe plany Zofii Pociłowskiej. W styczniu 1940 r. złożyła przysięgę i wstąpiła do Związku Walki Zbrojnej. Była kurierką w Warszawie, a później jej praca konspiracyjna obejmowała teren wschodniej Generalnej Guberni (Lublin, Zamość, Nakło, Siedlce). Aresztowana 19 marca 1941 r. w Ursusie pod Warszawą przez lubelskie gestapo, została przewieziona na Pawiak, a następnie do więzienia na Zamku w Lublinie. Po kilkudniowym śledztwie i przesłuchaniach w lubelskiej siedzibie gestapo „Pod Zegarem” została skazana na karę śmierci i 23 września 1941 r. wysłana do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück.W obozie Zofia Pociłowska podjęła pierwsze próby rzeźbiarskie. W ukryciu robiła miniaturowe rzeźby z trzonków od szczoteczek do zębów, guzików, kawałków drewna; w języku obozowym owe rzeźby nazywano „sabotażykami”. Zofia Pociłowska powróciła 15 maja 1945r. z obozu do Warszawy. Zapisała się na Wydział Rzeźby w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Studiowała w pracowni prof. T. Breyera. Studia ukończyła w czerwcu 1954 r. Dyplom otrzymała u prof. M. Wnuka. Do chwili obecnej uprawia rzeźbę kameralną, pisze wiersze. Zofia Pociłowska w swoim artystycznym dorobku ma m. in. opracowanie plastyczne oraz rzeźbę dla polskiego pawilonu muzeum obozu w Ravensbruck (1959; druga rzeźba 1992), duże realizacje parkowe w Rusinowej koło Wałbrzycha (rzeźby w parku Pałacu Tielschów) i w Wałbrzychu: Starodzieje (1975-1978), Słoneczko (1979), oraz pomnikowe m. in. w Warszawie: obelisk ku czci ofiar Pawiaka (Muzeum Więzienia Pawiak – 1965), w Inowrocławiu: pomnik Powstańca Wielkopolskiego (1968), we Włodawie: pomnik Bohaterom II Wojny Światowej (1970), w Magdalence (las sękociński): pomnik „Pamięci rozstrzelanych” w 1942 roku więźniów z Pawiaka i Ravensbrück – (1963-1964).Zofia Pociłowska jest autorką wielu rzeźb kameralnych i portretów, w których wykorzystuje różnorodny materiał rzeźbiar-ski – korę drzewa, ceramikę, szkło, kamień. Wykonywała także prace konserwatorskie w Warszawie (w Wilanowie i na Starym Mieście), w Bejscach (Kaplica Firlejów w Kościele Św. Mikołaja), Pińczowie, Kazimierzu Dolnym, na Cmentarzu Żydowskim w Warszawie. Brała udział w wystawach krajowych i zagranicznych.Jej rzeźby znajdują się w Izraelu, Niemczech, Szwecji, USA.
fot. Phillipe Dietrichs