W czwartek 24 marca 2022 r. o g. 15.00 w Mauzoleum Walki i Męczeństwa w alei J.Ch. Szucha 25 odbędzie się spotkanie zatytułowane „O pamięć otwartą jak pejzaż” – uroczyste podsumowanie zadania „Konserwacja tynków z inskrypcjami w celach więziennych w Mauzoleum Walki i Męczeństwa”, realizowanego od grudnia 2021 r. do marca 2022 r. przez firmę ZKR Sp. z o.o.
Istotą zadania było poddanie konserwacji tynków z 1260 napisami wykonanymi przez więźniów istniejącego w tym miejscu podczas drugiej wojny światowej „aresztu domowego” (Hausgefängnis) gestapo. Ekipa konserwatorska ustabilizowała stan techniczny inskrypcji, tynków, warstw malarskich, pobiał oraz przeprowadziła działania mające na celu zatrzymanie lub spowolnienie procesów niszczących. Szczególnie istotne w związku z tym było wykonanie izolacji przeciwwilgociowej. Dzięki pracom konserwatorskim odsłonięte zostały ponadto niewidoczne uprzednio inskrypcje. Wykluczono szerokie działania restauratorskie mające na celu „estetyzację” wizualnej strony obiektu, takie jak naprawa rys albo próby oczyszczania „do pierwotnego koloru”.
Zachowane w niemal nienaruszonym stanie cele izolacyjne oraz zbiorowe zwane tramwajami stanowią najcenniejszą część ekspozycji Mauzoleum Walki i Męczeństwa. Przetrwały w nich wykonane przez więźniów napisy – ryte, drapane, pisane. Są one żywym świadectwem kaźni i heroizmu męczonych i mordowanych podczas przesłuchań. Czasami to „tylko” inicjały, daty pobytu, nieraz ostrzeżenia, że ktoś „sypie”. Jest kilka kalendarzy, ale są też przemyślenia o życiu i śmierci, słowa otuchy. Ci, którzy je czytali, znajdując się w tym samym co piszący położeniu, mogli z nich czerpać siły do przetrwania. Autentyczne ślady męczeństwa stanowią bezcenną wartość historyczną i muszą być zachowane dla przyszłych pokoleń ku pamięci i ku przestrodze.
Zadanie „Konserwacja tynków z inskrypcjami w celach więziennych w Mauzoleum Walki i Męczeństwa” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych, oraz ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.
