12 kwietnia 2022 r. (wtorek) o godz. 11.00 w Muzeum Więzienia Pawiak (Oddziale Muzeum Niepodległości w Warszawie) odbędzie się uroczystość upamiętniająca Iwonę Krugłowską, działaczkę Polskiego Państwa Podziemnego. Współorganizatorem wydarzenia jest Poczta Polska, która wydała znaczek z wizerunkiem tragicznie zmarłej konspiratorki.

W 2022 roku obchodzimy 80. rocznicę przemianowania Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową, zakonspirowanych sił Polskiego Państwa Podziemnego w latach II wojny światowej. Wielu jej przedstawicieli zostało osadzonych w warszawskim więzieniu Pawiak, było przesłuchiwanych w słynnej katowni gestapo w Al. Szucha 25. Znaczną część wywieziono do obozów koncentracyjnych i innych miejsc odosobnienia. Duża część jej członków za walkę z okupantem zapłaciła najwyższą cenę.

Jedną z nich był Iwona Krugłowska z d. Rosen, ps. „Iwa” ur. w 1908 r. Ukończyła wojskowy kurs juzistek w Zegrzu. Pracowała przy obsłudze telegrafu w Toruniu i na Poczcie Głównej w Warszawie. W konspiracji działała od listopada 1939 w Oddziale Finansowo-Gospodarczym Dowództwa Głównego Służby Zwycięstwu Polsce, następnie w Biurze Finansów i Kontroli Komendy Głównej ZWZ-AK. Rozprowadzała zrzuty pieniędzy, broni i korespondencji. Oficjalnie zatrudniona jako pomoc w „Barze pod bokiem” przy ul. Daniłowiczowskiej 2, który był przykrywką dla działalności konspiracyjnej. Po aresztowaniu właściciela baru, lokal konspiracyjny przeniesiono do jej mieszkania przy ul. Piusa XI 30 (obecnie ul. Piękna). Aresztowana 18 maja 1944 w wyniku załamania się w czasie tortur łączniczki, zatrzymana w swoim mieszkaniu z całą rodziną: matką Haliną Sawicką, ojczymem Lechem i siostrą przyrodnią Joanną Sawicką. Uwięziona w kobiecej części Pawiaka, tzw. Serbii. Torturowana w czasie śledztwa na Szucha, m.in. duszona maską przeciwgazową. Niczego nie ujawniła. Wyniesiona z Serbii na noszach na egzekucję, ok. 15 lipca 1944 rozstrzelana w ruinach getta.

Na spotkaniu, oprócz znaczka pocztowego z  wizerunkiem Iwony Krugłowskiej, zostaną zaprezentowane oryginalne dokumenty ze zbiorów Poczty Polskiej i Muzeum Niepodległości w Warszawie. Eksponaty będzie można oglądać do 14 maja 2022 roku.

W czwartek 24 marca 2022 r. odbyło się uroczyste podsumowanie realizacji zadania „Konserwacja tynków z inskrypcjami w celach więziennych w Mauzoleum Walki i Męczeństwa”. Gospodarzami spotkania w alei Szucha 25 byli zastępca dyrektora ds. programowych Muzeum Niepodległości dr Beata Michalec, zastępca dyrektora ds. administracyjnych Muzeum Niepodległości Tomasz Jagodziński, kierownik Muzeum Więzienia Pawiak Joanna Gierczyńska oraz kustosz Mauzoleum Walki i Męczeństwa Andrzej Kotecki. Na pytania dziennikarzy odpowiadali także państwo Dorota Jędrzejczyk – konserwator z prowadzącej prace firmy ZKR Sp. z o.o., oraz dr hab. Wiesław Procyk, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie – inspektor nadzoru. Widowisko słowno-muzyczne zatytułowane „O pamięć otwartą jak pejzaż”, oparte na poezji Tadeusza Gajcego – przygotowali Patrycja Betley, Justyna Fabisiak, Maria Reif (scenariusz i reżyseria) oraz Dawid Sciupidro.

Uroczystość uświetnili swoją obecnością państwo Sławomir Adamiec – dyrektor generalny w Ministerstwie Edukacji i Nauki, Zbigniew Czaplicki – reprezentujący Marszałka Województwa Mazowieckiego, Aleksander Ferens – burmistrz Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy, Dominika Jarzyńska-Pokojska – dyrektor Muzeum Miejsce Pamięci Palmiry, dr Edward Kopówka – dyrektor Muzeum Treblinka, Bożena Kosińska-Krauze – przewodnicząca Komisji Kultury i Nazewnictwa Rady Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy, Alojzy Maciak – były więzień KL Buchenwald, Stanisław Wanat – syn Leona Wanata, więźnia Pawiaka, uciekiniera z niemieckiej dzielnicy policyjnej, autora monografii więzienia przy ulicy Dzielnej, Stanisław Zalewski – prezes Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych.

Zadanie „Konserwacja tynków z inskrypcjami w celach więziennych w Mauzoleum Walki i Męczeństwa” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych, oraz ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.