Pochmurne, sobotnie popołudnie, na Krakowskim Przedmieściu sporo spacerujących Warszawiaków i turystów. Obraz typowy dla tej części Warszawy w majowy weekend. Nagle wzrok osób podążających na Stare Miasto czy Nowy Świat bądź oddających się rozmowie w miejscowych kawiarniach przykuwa kolumna pojazdów wyjeżdżająca z ulicy Miodowej i poruszająca się dalej Krakowskim Przedmieściem. Na początku jedzie motocykl z koszem, a na nim dwóch ludzi w niemieckich mundurach, z których jeden trzyma za pasem duży lizak z napisem „Deutsche Polizei”. Dalej podąża czarna limuzyna, wtajemniczeni i znający się na motoryzacji rozpoznają sylwetkę Opla Kapitana, cywilnego samochodu używanego w czasie II wojny światowej między innymi przez funkcjonariuszy Gestapo. Na końcu jedzie ciemnoszara, przykryta brezentem ciężarówka marki Opel Blitz. W szoferce i z tyłu siedzą esesmani i gestapowcy, którzy pilnują przewożonych cywilów. Kolumna przedstawia obraz podobny do tego, jaki przed około 70-ciu laty widzieli mieszkańcy stolicy na ulicach swojego miasta. Wówczas to z więzienia śledczego na Pawiaku podobnymi transportami przewożono więźniów na przesłuchania w al. Szucha do głównej siedziby Gestapo w Warszawie. Współczesny przejazd na wspomnianej historycznej trasie, jeden z trzech zorganizowanych 17 maja 2014 r. przy pomocy rekonstruktorów historycznych, miał charakter symboliczny i edukacyjny. Mówił o tym duży czarny napis umiejscowiony na białym tle na burcie ciężarówki: „Noc Muzeów 2014 Muzeum Więzienia Pawiak”. Celem było przypomnienie mieszkańcom stolicy o okresie okupacji niemieckiej oraz o muzeach miejscach pamięci.
Program historyczno-edukacyjny przygotowany przez Muzeum Więzienia Pawiak w ramach tegorocznej edycji Nocy Muzeów obejmował nie tylko przejazdy pojazdów zabytkowych. Dzięki pomocy rekonstruktorów z grupy „Pasjonaci Warszawy 1939-1945” oraz członków Warszawskiego Stowarzyszenia Historycznego „Szaniec” przedstawiano na muzealnym dziedzińcu zewnętrznym scenki z życia konspiracyjnego i codziennego Warszawy lat okupacji niemieckiej 1939-1944. W związku z tym urządzono dioramę mieszkania z okresu II wojny światowej. Zmienna, raz słoneczna raz deszczowa pogoda, wymusiła jej umiejscowienie pod dachem w przejściu między wewnętrznym a zewnętrznym dziedzińcem Muzeum Więzienia Pawiak. W „okupacyjnym mieszkaniu” był rozłożony dywan i nie brakowało w nim mebli: fotel, krzesła, szafka na jedzenie, wieszak na ubranie czy wersalka. Rekonstruktorzy zadbali również o drobne przedmioty związane z codzienną egzystencją: butelki, kieliszki, filiżanki, szklanki czy gramofon. W zaimprowizowanym lokalu odbywały się cyklicznie tajne komplety, szkolenia sanitarne i wojskowe oraz scenki składania konspiracyjnej przysięgi. Niektóre spotkania konspiratorów były przerywane wtargnięciem funkcjonariuszy Gestapo, po którym urządzano w mieszkaniu „kocioł”. Obok opisanych scen z życia konspiracji na dziedzińcu zewnętrznych zaimprowizowano również łapankę uliczną oraz godzinę policyjną połączoną ze sprawdzaniem dokumentów.
Przygotowany przez Muzeum Więzienia Pawiak wspólnie z rekonstruktorami program historyczno-edukacyjny cieszył się sporym zainteresowaniem zwiedzających. Czynną w Noc Muzeów w godzinach 19.00 – 1.00 ekspozycję zwiedziło ponad 5 tys. osób. Na podstawie kilku rozmów przeprowadzonych z osobami odwiedzającymi tego wieczora naszą placówkę możemy sądzić, że program zainteresował i podobał się zwiedzającym. Cieszymy się z tak licznej frekwencji i zapraszamy do naszego muzeum nie tylko w ramach przyszłych edycji Nocy Muzeów.
