Szanowni Państwo,

zachęcamy do oglądania naszego kanału na platformie Youtube. Obecnie można na nim zobaczyć zwiastun wystawy zatytułowanej „Taniec wśród mieczów”. Polski personel medyczny na Pawiaku w okresie okupacji niemieckiej 1939-1944. Nowa ekspozycja czasowa jest prezentowana w Muzeum Więzienia Pawiak od 2 października 2015 r.

Szanowni Państwo,

uprzejmie informujemy, że 1 listopada 2015 r. nastąpi złożenie kwiatów pod Pomnikiem Drzewa Pawiackiego na dziedzińcu zewnętrznym Muzeum Więzienia Pawiak (godz. 9.00) oraz pod Tablicą Pamięci przy Mauzoleum Walki i Męczeństwa w al. Szucha (godz. 10.00).

Dni Pamięci Pawiaka zgromadziły w tym roku w Muzeum Więzienia Pawiak i Mauzoleum Walki i Męczeństwa w al. Szucha ok. 1950 osób. Jak w latach ubiegłych ważną formą popularyzacji wiedzy były prelekcje historyczne połączone za spotkaniami z byłymi więźniami Pawiaka, które spotkały się z dużym zainteresowaniem, głównie ze strony młodzieży. W prelekcjach uczestniczyło w 29 grupach ponad 1300 uczniów i nauczycieli warszawskich i podwarszawskich gimnazjów oraz liceów.

Najwięcej emocji dostarczyły spotkania z byłymi więźniami Pawiaka, którzy podzielili się z nami swoimi przeżyciami połączonymi z przesłaniem skierowanym do przyszłych pokoleń, aby pielęgnować wartości za które walczyli i cierpieli – miłość do ojczyzny, wolność, prawdę, przyjaźń, a przede wszystkim szacunek wobec drugiego człowieka.

W tym roku profil prelekcji historycznych i spektaklu zdominowała tematyka związana z działalnością konspiracyjną polskiego personelu medycznego, który toczył heroiczną walkę z okupantem niemieckim w więziennych murach Pawiaka. Lekarze, pielęgniarki, położne, felczerzy i członkowie kolumn sanitarnych wypełniali podwójną rolę. Z jednej strony wierni przysiędze Hipokratesa starali się nieść pomoc medyczną więźniom, natomiast z drugiej wypełniali zadania żołnierzy podziemia. Oba szpitale więzienne stanowiły ośrodki zorganizowanej działalności konspiracyjnej, która rozpościerała się na cały Pawiak.

Drugim ważnym tematem było zaakcentowanie 50. rocznicy otwarcia Muzeum Więzienia Pawiak. Z tej okazji został zrealizowany i pokazany publiczności film dokumentalny w reż. Andrzeja Kałuszko pt. Miejsce ocalonej pamięci opowiadający o początkach upamiętnienia Pawiaka poczynając od jego zburzenia przez Niemców w czasie Powstania Warszawskiego poprzez pierwsze lata powojenne, powstanie Muzeum Więzienia Pawiak oraz jego wieloletnią działalność aż po czasy współczesne.

Ważnym wydarzeniem był koncert dedykowany Bohaterom Pawiaka – tym bezimiennym. Koncert miał przypomnieć wszystkich tych, którzy nie zdążyli zapisać swoich wspomnień, nie zdążyli opowiedzieć swojego życia. Tych, którzy cicho i bezimiennie przeszli przez Pawiak. A przecież byli, słyszeli, widzieli i cierpieli. Ci więźniowie po wojnie nie chcieli mówić, bo może zabrakło im słów lub tak bardzo chcieli zapomnieć. Motywem przewodnim była tęsknota za tym biednym krajem, który został zdeptany przez niemieckich najeźdźców. Poprzez utwory muzyczne i literackie zainscenizowano ducha walki więźniów Pawiaka.

W tym roku goście wysłuchali interesujących wykładów historyków. Dr Maria Ciesielska – lekarz, historyk medycyny, współautorka wystawy pt. „Taniec wśród mieczów” poświęconej polskiemu personelowi medycznemu na Pawiaku i publikacji związanych z tym tematem w wykładzie pt. Tyfus – groźny zabójca, czy cichy sprzymierzeniec? opowiedziała o przypadkach ratowania więźniów Pawiaka, celowo zakażonymi tyfusem, przez lekarzy-więźniów. Jednym z przykładów, którym się posłużyła było „wydobycie” na wolność Stanisława Tomaszewskiego „Miedzy”, który obciążony „trudną sprawą” najprawdopodobniej zostałby zamęczony w czasie przesłuchania.

W tym samym dniu Pani Marzena Pisarska-Kalisty w wykładzie pt. „Naznaczeni stygmatem tragedii” – wspólne losy więźniów obozów koncentracyjnych z Pawiaka i Tykocina w 1944 r. opowiedziała o tragedii, która dotknęła mieszkańców Tykocina  27 maja 1944 r. Wówczas aresztowano i wywieziono z Tykocina 400 mieszkańców w wieku od 16 do 60 lat. Kobiety zostały wywiezione do KL Ravensbrück, a mężczyźni do KL Gross-Rosen. Autorka opowiedziała nie tylko o aresztowaniu, ale skupiła się także na dalszych losach mieszkańców Tykocina, których los w obozach koncentracyjnych zetknął z mieszkańcami Warszawy.

W drugim dniu wysłuchaliśmy równie ciekawych wykładów. Pani Małgorzata Bojanowska w wykładzie pt. Losy wypędzonej ludności Stolicy w czasie i po Powstaniu Warszawskim opowiedziała o tragedii cywilnej ludności Stolicy, dla której przystankiem był obóz przejściowy Dulag 121 przed wywózką do obozów koncentracyjnych, na roboty przymusowe i w głąb Generalnego Gubernatorstwa.

Pan Zygmunt Kościelski w wykładzie pt. Postawy lekarzy Powstania Warszawskiego opowiedział o szczególnej roli w życiu powstańczej Stolicy lekarzy i sanitariuszek bezgranicznie, często z narażeniem życia ratujących rannych.

Tradycyjnie w czasie Dni nie zabrakło również wrażeń artystycznych. Na tę okoliczność przygotowany został spektakl Według Hipokratesa – polski personel medyczny na Pawiaku w reżyserii Marii Reif w oparciu o książkę R. Hasselbuscha i M. Ciesielskiej Taniec wśród mieczów. Była to przejmująca opowieść o dylematach moralnych lekarzy-więźniów Pawiaka z wykorzystaniem fragmentów ich powojennych wspomnień. W główną rolę doktora Zygmunta Śliwickiego brawurowo wcielił się aktor Tomasz Olejnik, rolę kobiecą zagrała Maria Reif.

W dn. 2 października 2015 r. specjalnie z myślą o byłych więźniach Pawiaka uczniowie ze Szkoły Podstawowej nr 210 im Bohaterów Pawiaka, pod kierunkiem nauczycielek Beaty Regulskiej, Urszuli Tomaszewskiej i Joanny Zienteckiej, przygotowały wzruszający program artystyczny. Słowa uznania należą się zarówno nauczycielkom jak i uczniom, którzy w zaledwie 4 tygodnie perfekcyjnie przygotowali występ połączony z prezentacją i podkładem muzycznym.

W Mauzoleum Walki i Męczeństwa rekonstruktorzy ze Stowarzyszenia Historycznego Pasjonaci Warszawy 1939-1945 wspólnie z  pracownikami Muzeum  przygotowali cykl czterech prezentacji historyczno-edukacyjnych Lepiej umrzeć niż zdradzić sprawę. Prezentacje odbywały się cyklicznie, co godzinę od 10.00 do 13.00 i spotkały się z dużym zainteresowaniem młodzieży oraz nauczycieli gimnazjów i liceów. Lekcje prowadzone przez muzealnych przewodników i przygotowane dzięki wydatnej pomocy rekonstruktorów zgromadziły w sumie blisko 300 osób. Cały czas zwiedzaniu i poznawaniu historii gmachu oraz losów więzionych w nim ludzi towarzyszyły scenki przygotowane przez rekonstruktorów z wykorzystaniem m.in. samochodu marki Renault AHS i motocykla BMW. Dodatkową atrakcją dla zwiedzających było zwiedzanie siedziby Ministerstwa Edukacji Narodowej w towarzystwie pracownika Ministerstwa.

Dni Pamięci Pawiaka zakończyły się koncertem patriotycznym poświęconym Bohaterom Pawiaka – tym bezimiennym oraz pokazem filmu dokumentalnego Miejsce ocalonej pamięci w reżyserii Andrzeja Kałuszko. W pokazie filmu i na koncercie wzięło udział około 140 osób.