KAROL BEYER
(1818-1877)
fotograf, numizmatyk, zwany ojcem polskiej fotografii.
Ur. w Warszawie 18 II 1818 w mieszczańskiej rodzinie wyznania ewangelickiego. Po studiach fotograficznych w Paryżu otworzył w 1845 w Warszawie studio dagerotypów, przekształcone później w atelier fotograficzne. Stworzył podwaliny pod rozwój polskiej fotografii, w której podejmował wiele tematów: fotografował architekturę polskich miast, polskie pejzaże, zajmował się fotografią naukową, dokumentował najcenniejsze zbiory polskich kolekcjonerów dzieł sztuki, był autorem pierwszych polskich fotoreportaży z ówczesnych wydarzeń, np. z budowy mostu Kierbedzia w Warszawie. Jako pierwszy polski fotograf był stałym współpracownikiem prasy ilustrowanej. Szczególne zasługi położył w portretowaniu rodzinnej Warszawy oraz jej mieszkańców, utrwalając zachodzące w niej przemiany. Był znany również za granicą; w 1855 został członkiem paryskiego Societe francaise de photographie skupiającego znanych fotografów z całego świata. Utrzymywał się głównie z wykonywania portretów fotograficznych, co przynosiło mu pokaźne dochody. Był też znanym numizmatykiem, właścicielem cennego zbioru monet oraz autorem licznych na ten temat publikacji. Z jego inicjatywy w 1856 powstało Warszawskie Towarzystwo Numizmatyczne. Interesował się także archeologią, był m.in. współorganizatorem wystaw starożytności w Warszawie i Krakowie. Jako fotograf uczestniczył w ówczesnym życiu politycznym, fotografując m.in. dramatyczne wydarzenia warszawskie 1861 r.; znany jest jego zestaw fotografii pięciu poległych demonstrantów, zastrzelonych na Krakowskim Przedmieściu w czasie manifestacji 27 II 1861. Wszedł w skład powstałej wówczas Delegacji Miejskiej, komitetu złożonego z czołowych przedstawicieli społeczności warszawskiej, prowadzącej negocjacje z władzami w celu uspokojenia napiętej sytuacji. Był też członkiem komitetu zbierającego składki na pomnik pięciu poległych. Po wprowadzeniu stanu wojennego 14 X 1861 nadal dokumentował ówczesną sytuację w Warszawie. Został aresztowany w listopadzie 1861 za wykonanie fotografii pobitego przez kozaków Anglika G. Mitchella, zamieszczonej w paryskim „Le Monde Illustre”; podczas rewizji znaleziono u niego obciążające go w oczach władz fotografie. Był więziony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, a następnie w twierdzy Modlin. Skazany na 3 miesiące twierdzy, zwolniony w kwietniu 1862. Po raz drugi aresztowany w czasie powstania styczniowego w nocy na 25 X 1863 i ponownie uwięziony w X Pawilonie. Decyzją namiestnika Królestwa Polskiego z 4 XI t.r. skazany na zesłanie w głębi Rosji, skąd powrócił w 1865. Nadal zajmował się czynnie fotografią, wykształcił wielu znanych fotografików. Zmarł w Warszawie, został pochowany na miejscowym Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym.
Polski Słownik Biograficzny, t. ; Muzeum X Pawilonu – kartoteka więźniów Cytadeli.
