Dni Cytadeli Warszawskiej

…. i Noc Muzeów 2011

w Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej

W programie tegorocznych Dni Cytadeli Warszawskiej znalazł się szereg różnorodnych imprez, które spotkały się z szerokim zainteresowaniem publiczności.

Pierwszą z nich był zorganizowany w dniach 9-13 V plener malarski dla dzieci i młodzieży ?X Pawilon w oczach dziecka?. Wzięło w nim udział, po uprzednim obejrzeniu najciekawszych fragmentów ekspozycji związanych z X Pawilonem i jego więźniami, 71 osób uczestniczących w zajęciach plastycznych prowadzonych przez współorganizatora pleneru, Fundację ?Dziecko i Sztuka? przy Muzeum Sztuki Dziecka na Żoliborzu.

Kolejnym akcentem była Noc Muzeów, zorganizowana we współpracy z Klubem Wojsk Lądowych w Cytadeli Warszawskiej, z którym Muzeum X Pawilonu współpracuje od wielu lat. Wstępem do niej było zwiedzanie wojskowej części Cytadeli Warszawskiej, na co dzień niedostępnej. Ze względu na ograniczoną liczbę miejsc obowiązywała wcześniejsza rezerwacja telefoniczna w Muzeum X Pawilonu. Z tej możliwości skorzystało 190 osób, które prowadzone przez oficera Klubu Wojsk Lądowych miały okazję zobaczyć m.in. dawne zachowane budynki historyczne jak były konwikt pijarów, kaplicę pw Św. Ducha, dom, w którym mieszkał budowniczy Cytadeli gen. Iwan Dehn, fragmenty kazamatów i wałów oraz teren po dawnych koszarach gwardii koronnej pieszej, na którym dobiegają końca prace archeologiczne poprzedzające budowę w tym miejscu nowej siedziby Muzeum Wojska Polskiego. Wycieczka zakończyła się na terenie Muzeum X Pawilonu.

Tutaj, na otwartej przestrzeni miedzy murem Cytadeli a budynkiem dawnego więzienia miała miejsce główna impreza tej Nocy ? Odyseja Historyczna Cytadela, której pomysłodawcą było współpracujące z Muzeum Stowarzyszenie Artylerii Dawnej Arsenał. Była to plenerowa prezentacja barwy i broni z różnych epok historycznych od czasów antycznych do II wojny światowej, w której wzięli udział przedstawiciele kilkunastu grup rekonstrukcji historycznej. Rozpoczęła się już o godz. 13, z więc 6 godzin przed oficjalnym otwarciem Nocy Muzeów: zwiedzający mogli oglądać obozowiska historyczne. Oprócz samej prezentacji barwy i broni oraz obozowisk z różnych epok na tle zabytkowych murów Cytadeli Warszawskiej miały miejsce inscenizacje potyczek i walk rycerskich, pokazy musztry i strzelania z różnego rodzaju broni palnej itp., wszystkie z fachowym komentarzem. Widzowie mogli więc zobaczyć m.in. pokazy walki i taktyki legionów rzymskich, walki Wikingów i Słowian z wczesnego średniowiecza, potyczki rycerzy z czasów wojen krzyżowych, musztrę i strzelanie polskiej piechoty zaciężnej oraz piechoty cudzoziemskiego autoramentu, walkę jednostek Księstwa Warszawskiego: 4. i 7. pułku piechoty oraz artylerii z oddziałem jegrów pruskich, popisy kawalerii, pokazy musztry jednostek amerykańskich z II wojny światowej: 101. dywizji powietrzno-desantowej oraz 101. dywizji piechoty, prezentację XIX-wiecznej medycyny wojskowej itp. Poszczególne pokazy odbywały się cyklicznie, przez cały czas trwania imprezy. Atrakcją dla widzów były regularnie oddawane salwy artyleryjskie z dział z czasów Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego. Szczególnego kolorytu przydawali imprezie żołnierze armii carskiej, ze względów historycznych pasujący idealnie do miejsca imprezy. Wszyscy rekonstruktorzy, a było ich ponad 100, występowali oczywiście w strojach z prezentowanych przez siebie epok. Impreza ta cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem publiczności. Ponadto w programie Nocy Muzeów było również nocne zwiedzanie ekspozycji w Muzeum X Pawilonu, zarówno poświęconej dawnym więźniom tego obiektu, jak również wystawy ?Sybiracy 1940-1956?. Tegoroczna Noc Muzeów w X Pawilonie cieszyła się rekordową frekwencją ? przez Muzeum przewinęło się podczas niej 2038 osób.

Kolejnym punktem programu Dni Cytadeli był spektakl słowno-muzyczny ?Warszawska Bastylia? w wykonaniu grupy aktorskiej ArsVerbum Teatr Fantazja. Przygotowany i wyreżyserowany przez Jolantę Fijałkowską-Pilarczyk na podstawie tekstów historycznych oraz pieśni, był poświęcony walce Polaków o niepodległość w epoce zaborów ukazanej przez pryzmat Cytadeli i więźniów X Pawilonu. Spektakl, przeznaczony dla młodzieży szkolnej, został wystawiony 19 V br. przy zapełnionej, aczkolwiek niezbyt dużej sali w Muzeum X Pawilonu (obejrzało go 50 osób).

Największą imprezą, podsumowującą tegoroczne ?Dni Cytadeli Warszawskiej? był VI Warszawski Konwent Gier Strategicznych GRENADIER zorganizowany w dniach 21-22 maja przez Dom Kultury Śródmieście we współpracy z Muzeum Niepodległości oraz Klubem Wojsk Lądowych, zapewniającym zaplecze infrastrukturalne, przy wsparciu Muzeum Wojska Polskiego, Nadwiślańskiego Oddziału Straży Granicznej i Mazowieckiej Komendy Wojewódzkiej Policji w Radomiu. Program Konwentu, zorganizowanego po raz kolejny na terenie Muzeum X Pawilonu, był bardzo szeroki. Obejmował turnieje i pokazy gier strategiczno-historycznych, rekonstrukcje historyczne, prezentacje makiet wydarzeń historycznych, prezentację sprzętu wojskowego itp. Największym powodzeniem licznie gromadzącej się publiczności cieszyły się zwłaszcza rekonstrukcje wydarzeń historycznych w wykonaniu około 170 członków kilkunastu grup rekonstrukcji historycznej, w tym także z Niemiec oraz Litwy. Widzowie mogli zobaczyć: starcie 7 pułku piechoty Księstwa Warszawskiego z oddziałem jegrów pruskich; ?wypad na Wschowę? ? atak żołnierzy 55 pułku piechoty polskiej na niemiecki posterunek graniczny 2 września 1939 r.; dwie rekonstrukcje z powstania warszawskiego 1944 r.: atak powstańców na pozycje niemieckie z udziałem powstańczego wozu bojowego KUBUŚ i dramatyczną w swej brutalności nieudaną obronę barykady powstańczej we wrześniu 1944 r.; starcie pod Nijmegen w Holandii ? ostatnie zwycięstwo żołnierzy niemieckich w ramach operacji ?Market Garden? w 1944 r.; starcie żołnierzy I Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka i żołnierzy amerykańskich z Niemcami pod Chambois we Francji w 1944 r.; walki żołnierzy I Armii Ludowego Wojska Polskiego na froncie wschodnim; potyczki wojów z wczesnego średniowiecza i walki rycerskie. Niektóre rekonstrukcje były powtarzane dwukrotnie. Dodatkową atrakcję stanowili przechadzający się po miejscu imprezy rekonstruktorzy w strojach husytów (eksponowali również wóz husycki), legioniści rzymscy, tzw. ?żuawi śmierci? z powstania styczniowego, żołnierze amerykańscy z wojny secesyjnej, granatowi policjanci z czasów II Rzeczypospolitej itp. Szczególnym akcentem imprezy było widowisko historyczno-patriotyczne ?Europa? w wykonaniu zespołu młodzieżowego z Siemiatycz. Ukazywało ono w formie pantomimiczno-muzycznej w kronikarskim zapisie najważniejsze momenty z historii Polski, jak przyjęcie chrztu, zwycięstwo pod Grunwaldem, rozbiory, walki o niepodległość w epoce zaborów wraz z czynem legionowym z I wojny światowej, dramatyczny okres II wojny światowej, narodziny III Rzeczypospolitej, wreszcie wstąpienie do NATO i Unii Europejskiej. Dużym zainteresowaniem publiczności cieszyły się także pokazy sprzętu wojskowego z czasów II wojny światowej, który zresztą brał udział w w/w rekonstrukcjach historycznych: oprócz w/w KUBUSia m.in. polska tankietka TKS-1939, transporter Half-Track, czołg Sherman, lekki czołg Stuart M3, samochód Dodge, działko przeciwlotnicze Flak 20 mm, niemiecki samochód pływający Schwimmwagen, replika półgąsienicowego transportera opancerzonego Sd.Kfz 251 (Hanomag), niemieckie motocykle wojskowe itp. Można było również podziwiać zabytkowe wozy straży pożarnej i obejrzeć prezentację laboratorium kryminalistycznego Komendy Wojewódzkiej Policji w Radomiu.

Wzruszającym momentem było przekazanie Warszawskiemu Stowarzyszeniu Rodzina Policyjna 1939 r. dokumentów i pamiątek po zamordowanym przez władze sowieckie w 1940 r. i pochowanym w Miednoje funkcjonariuszu polskiej policji państwowej Adolfie Lentym przez jego potomków. Podczas imprezy przed zabytkową bramą wjazdową na teren Muzeum X Pawilonu, tzw. Bramą Bielańską, był wystawiony mobilny posterunek Komendy Stołecznej Policji. Impreza, która odbyła się przy pięknej, słonecznej pogodzie, cieszyła się wyjątkową, rekordową jak na warunki Muzeum X Pawilonu, frekwencją; przez jej teren w ciągu dwóch dni przewinęło się ok. 4 tysięcy osób.

Jak co roku, dużą rolę w przygotowaniu imprez w ramach Dni Cytadeli Warszawskiej odegrała strona wojskowa: Klub Wojsk Lądowych z Cytadeli oraz stacjonujący tu 3 batalion zabezpieczenia Dowództwa Wojsk Lądowych, które zapewniły konieczną infrastrukturę techniczną: namioty, stoliki i krzesła, nagłośnienie, oświetlenie itp.

Tegoroczne Dni Cytadeli Warszawskiej były wyjątkowo udane: zorganizowane we współpracy kilku podmiotów miały bogaty program, który przyciągnął rekordową liczbę publiczności. Szczególnym powodzeniem cieszyły się tak popularne w ostatnim czasie rekonstrukcje i prezentacje w wykonaniu grup rekonstrukcji historycznej, które na terenie zabytkowej twierdzy, jaka jest Cytadela Warszawska, zyskały dodatkową, atrakcyjną oprawę wizualną. Łączna frekwencja na wszystkich imprezach wyniosła ponad 6 tysięcy osób.