BENEDYKT DYBOWSKI
(1833-1930) powstaniec styczniowy, sybirak, zoolog. Ur. 30 IV 1833 w rodzinie szlacheckiej w Adamczynie w gub. mińskiej (dzisiejsza Białoruś). W 1853, po ukończeniu gimnazjum w Mińsku, podjął studia medyczne na uniwersytecie w Dorpacie, które kontynuował we Wrocławiu, a następnie w Berlinie, gdzie oprócz medycyny studiował także paleontologię i biologię. W Berlinie w 1860 uzyskał doktorat z medycyny. W 1861 opublikował wysoko ocenioną rozprawę nt fauny ichtiologicznej Inflant. Na początku lat 1860-tych związał się z konspiracją patriotyczną na Litwie, w 1861 został na krótko aresztowany za zorganizowanie manifestacji w katedrze wileńskiej. Od 1862 profesor-adiunkt w katedrze zoologii w Szkole Głównej w Warszawie. Uczestnik powstania styczniowego, działający w strukturach jego władz cywilnych. W 1863 pomocnik sekretarza ds. Litwy w Rządzie Narodowym, jeździł z misjami do Kijowa, Żytomierza, Krakowa i Pragi. W jego pracowni zoologicznej w Szkole Głównej urzędował wówczas rządowy sekretariat stanu. Aresztowany 10 III 1864, osadzony na Pawiaku, 19 V przewieziony do X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej. Znalazł się w gronie 23 osób objętych śledztwem w sprawie Rządu Narodowego, R. Traugutta, które stanęły przed sądem wojennym w Cytadeli. W I instancji Sąd Polowy 19 VII 1864 skazał go na 15 lat katorgi i pozbawienie praw. Audytoriat Polowy 30 VII t.r. złagodził wyrok do 12 lat katorgi, co zostało zatwierdzone przez namiestnika Królestwa gen. T. Berga. Po krótkim pobycie w Irkucku, gdzie nawiązał kontakty z miejscowym oddziałem Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego, przeniesiono go w 1865 do Daurii za Bajkałem, a następnie do Darasunia nad Turą, gdzie powierzono mu obowiązki lekarza. Podjął wtedy badania ornitologiczne i ichtiologiczne, które przyniosły mu uznanie. Dzięki temu uzyskał zgodę na osiedlenie we wsi Kułtuk nad Bajkałem, gdzie kontynuował badania nad florą tego jeziora. Ich rezultaty, publikowane w kilku językach, przyniosły mu światowy rozgłos. Odbywał też podróże po Syberii, przysyłając stamtąd wiele okazów miejscowej fauny do muzeów Krakowa, Lwowa i Warszawy. Po amnestii w 1877 prowadził też badania na Kamczatce, Wyspach Komandorskich, Kurylskich i na Sachalinie. W 1884 objął katedrę zoologii na Uniwersytecie Lwowskim. Stał się jednym z najbardziej znanych polskich uczonych, jego zasługi zostały upamiętnione m.in. w nazewnictwie zoologicznym oraz geograficznym. Był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, a także, od 1928, członkiem korespondentem Akademii Nauk Związku Radzieckiego. Autor wielu prac, także wspomnień, w których m.in. opisał swoją działalność w powstaniu oraz pobyt na Pawiaku i w X Pawilonie. Zmarł 31 I 1930 we Lwowie, pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.
