WŁADYSŁAW KRZYŻANOWSKI
(1828 – ?)
spiskowiec i zesłaniec.
Pochodził z rodziny szlacheckiej z guberni grodzieńskiej. W pierwszej połowie lat 1850-tych studiował prawo na Uniwersytecie Petersburskim. W 1855 został aresztowany w Warszawie z powodu posądzenia o działalność konspiracyjną i kolportaż zagranicznej prasy i zesłany do guberni permskiej pod nadzór policji. Po powrocie z zesłania do Warszawy w 1857 dziennikarz i literat, pisywał m.in. reportaże z podróży zagranicznych do Francji, Włoch i Niemiec do „Gazety Codziennej”. W początkach 1861 włączył się aktywnie w działalność konspiracyjną w Warszawie, prowadząc zwłaszcza agitację wśród rzemieślników, usiłował utworzyć wśród nich tajną organizację pn. „czarnego bractwa”. Zwolennik zbrojnego powstania, z powodu swego radykalizmu był podejrzewany przez Delegację Miejską o prowokację. W rezultacie aresztowany 27 III 1861 z jej inicjatywy i przekazany policji, osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, gdzie spędził ok. 20 miesięcy. Tam co najmniej dwukrotnie był zamykany w lochu. Decyzją namiestnika z 18 VII 1862 zesłany na Syberię jako podejrzany o przestępstwa polityczne. Trafił do Irkucka, gdzie pozostał po zakończeniu okresu zesłania. Był tam urzędnikiem, zajmował się też adwokaturą. Tam też ożenił się i zmarł. W wielu wspomnieniach z 1861 był niesłusznie podejrzewany o działalność prowokatorską.
Muzeum X Pawilonu – kartoteka więźniów Cytadeli.
