Wernisaż wystawy „Irlandzki zryw – Wielkanoc 1916”
Z udziałem Jego Ekscelencji Gerarda Keowna, ambasadora Irlandii w Polsce odbył się w naszym Muzeum wernisaż wystawy „Irlandzki zryw – Wielkanoc 1916”. Obecny był także konsul Irlandii w Polsce pan James Kilcourse. Gości witali Tadeusz Skoczek, dyrektor Muzeum Niepodległości i Jan Engelgard. kierownik Muzeum X Pawilonu.
Gerard Keown w swoim przemówieniu podziękował Muzeum Niepodległości za możliwość prezentacji wystawy w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Jak powiedział, przywódcy powstania wielkanocnego w 1916 roku przebywali w brytyjskim więzieniu Kilmainham Gaol (irl. Príosún Chill Mhaighneann) w Dublinie. Przypomina ono X Pawilon Cytadeli Warszawskiej. Zbudowane w w 1789 roku od razu zyskało złą sławę. Najbardziej znaną częścią jest skrzydło wiktoriańskie. W latach wielkiego głodu wywołanego zarazą ziemniaczaną w więzieniu przebywali Irlandczycy, którzy dopuścili się drobnych przestępstw na tle braku żywności. Część więźniów została następnie zesłana do Australii. Kilmainham Gaol było też miejscem, w którym więziono osoby związane z walką o niepodległość Irlandii. Tu też stracono przywódców Powstania Wielkanocnego. Po odzyskaniu przez Irlandię niepodległości budynek przestał pełnić funkcję więzienia, jako opuszczony popadał w ruinę do lat 60. XX w., kiedy to utworzono w nim muzeum.
Ambasador powitał także uczniów Gimnazjum nr 83 im. Konstancji Markiewicz. Konstancja Markiewicz, a właściwie: Constance Georgine Markiewicz (Markievicz), zw. Countess Markiewicz (Markievicz), z domu Gore-Booth (ur. 4 lutego 1868 w Londynie, zm. 15 lipca 1927 w Dublinie) – była irlandzką działaczką niepodległościową i społeczną. Jest legendą walki Irlandii o niepodległość. Była żoną Kazimierza Dunin-Markiewicza, polskiego arystokraty z Podola.
Na zakończenie części oficjalnej, Tadeusz Skoczek, dyr. Muzeum Niepodległości wręczył Pani Gerardowi Keownowi album „Powstanie Listopadowe”. Następnie zebrani na wernisażu udali się do sali kinowej, gdzie obejrzeli znakomity film pt. „1916 – irlandzki zryw”
Na Wielkanoc 1916 roku połączone siły Irlandzkich Ochotników i socjalistycznej Armii Obywatelskiej Jamesa Connolly’ego opanowali gmach dublińskiej poczty oraz wiele innych budynków w mieście i proklamowali utworzenie Republiki Irlandii, której prezydentem został Patrick Pearse. Nie uzyskali jednak poparcia ludności miasta. Przeciwko 2 tys. powstańców ruszyła brytyjska armia. Walki, podczas których gmach poczty i okolice zostały zniszczone ogniem artyleryjskim, trwały sześć dni. Ostatecznie okrążeni powstańcy skapitulowali. Powstanie kosztowało życie około 500 osób i okazało się totalnym niepowodzeniem. Większość Irlandczyków uznała powstańców odpowiedzialnymi za wielkie zniszczenia, jakich w trakcie walk doznał Dublin.
Pokonawszy powstańców przy poparciu lub milczeniu większości Irlandczyków, brytyjski rząd popełnił jednak ogromny błąd. W krótkim czasie straconych zostało 16 przywódców powstania (w tym Patrick Pearse i James Connolly). Egzekucje te wywołały oburzenie nie tylko w Irlandii, ale też w Wielkiej Brytanii i USA. Rząd brytyjski zmienił kolejnym 75 powstańcom wyroki śmierci na dożywotnie pozbawienie wolności, ale było już za późno. Mimo militarnej klęski powstańcy zwyciężyli propagandowo, zyskując sympatię milionów ludzi. Wystraszeni Brytyjczycy aresztowali 2,5 tys. Irlandczyków, którzy w większości nie mieli nic wspólnego z powstaniem. To jedynie pogorszyło sytuację.
Umiarkowane ugrupowania w Irlandii bardzo szybko straciły poparcie na rzecz radykałów. Najbardziej wzrosło poparcie dla Sinn Féin, która nie miała nic wspólnego z powstaniem, ale stała się głównym celem represji. Michael Collins (jeden z powstańców) rozpoczął odbudowę Irlandzkich Ochotników, wkrótce przekształcając ich w Irlandzką Armię Republikańską (IRA). Chcąc powstrzymać radykalizację nastrojów, rząd ułaskawił powstańców i zaczął zwalniać aresztantów. Jednak działania te były spóźnione – większość Irlandczyków popierała już zwolenników walki o niepodległość.
Powstanie w 1916 roku uznawane jest obecnie w Irlandii za początek procesu bezpośredniej walki o niepodległość, za wydarzenie symboliczne. Przywódcy powstania owiani są legendą. Wśród nich jest także hrabina Constance Georgine Markiewicz.
Wystawa „Irlandzki zryw – Wielkanoc 1916” będzie eksponowana w X Pawilonie do 13 listopada 2016 roku.
