STANISŁAW HISZPAŃSKI
(1815-1890)
działacz społeczny i polityczny, szewc.
Znany szewc warszawski, który osiągnął w swoim zawodzie znaczne sukcesy: najpierw miał warsztat na Tłomackiem, następnie otworzył sklep na ul. Bielańskiej, później dorobił się kamienicy na ul. Długiej. Został starszym zgromadzenia szewców warszawskich. Ok. 1858 za pośrednictwem konspiratora i sybiraka Szymona Tokarzewskiego poznał Edwarda Jürgensa, przywódcę tzw. millenerów, zwolenników długofalowej pracy organicznej, i dzięki niemu wszedł w to środowisko, biorąc udział w jego działalności oświatowej; był m.in. współzałożycielem Towarzystwa Pomocy Naukowej. W 1861 wszedł w skład Delegacji Miejskiej, złożonej z czołowych przedstawicieli społeczności warszawskiej, prowadzącej negocjacje z władzami w celu uspokojenia napiętej sytuacji po zastrzeleniu pięciu manifestantów 27 II t.r. na Krakowskim Przedmieściu. Prowadził w tym czasie ożywioną działalność społeczną i polityczną; zasiadał w Wydziale Obywatelskim, był członkiem Tymczasowej Rady Miejskiej Warszawy i Komitetu Przedwyborczego, a we wrześniu 1861 został wybrany do Rady Miejskiej. Dzięki swojej działalności zdobył dużą popularność wśród rzemieślników warszawskich, chociaż większej roli w w/w ciałach nie odegrał. Po wprowadzeniu stanu wojennego 14 X 1861 aresztowany i osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Podczas rewizji znaleziono w jego domu plakaty i odezwy antyrządowe. 12 II 1862 skazany na zesłanie do Wiatki, skąd wrócił w maju t.r. dzięki amnestii z okazji narodzin późniejszego cara Aleksandra II. Po powrocie odszedł z Rady Miejskiej, odsunął się od działalności politycznej i oddał pracy zawodowej. Zmarł w Warszawie w 1890 r., został pochowany na Powązkach. Protoplasta słynnego rodu szewców warszawskich.
Muzeum X Pawilonu – kartoteka więźniów Cytadeli.
