ANTONI JEZIORAŃSKI
(1821-1882)
uczestnik Wiosny Ludów, powstaniec styczniowy
Ur.13 VI 1821 w Warszawie, syn oficera wojsk Księstwa Warszawskiego. Uczestnik Wiosny Ludów na Węgrzech 1848-1849, gdzie walczył w Legionie Polskim. Po klęsce Węgrów pod Temeswarem przedostał się w 1849 na terytorium państwa osmańskiego, gdzie wstąpił do służby tureckiej. Zajmował się m.in. renowacją twierdzy w Belgradzie, brał też udział w wojnie krymskiej. Po śmierci ojca w 1859 wrócił do Warszawy, gdzie został na krótko aresztowany jako uczestnik wojny krymskiej. Zwolniony za poręczeniem kilku znanych osób, m.in. Andrzeja Zamoyskiego. W grudniu 1861 aresztowany i uwięziony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej pod zarzutem udziału w drukowaniu i kolportażu Strażnicy, nielegalnego pisma niepodległościowego. Zwolniony w 1862 z braku dowodów. W 1863 uczestnik powstania styczniowego. Był w nim naczelnikiem wojennym powiatu rawskiego w stopniu pułkownika, na czele 400-osobowego oddziału zdobył Rawę 4 II 1863, walczył pod Lubochnią 6 II t.r., pod Studzianną 10 II i Żarnowem 20 II t.r. Później, po połączeniu oddziałów, brał udział w kampanii ówczesnego dyktatora Mariana Langiewicza w Krakowskiem, m.in. w bitwach pod Pieskową Skałą 4 III i Skałą 5 III t.r. W marcu 1863 mianowany naczelnikiem wojennym województwa lubelskiego w randze generała, dowodził m.in. w zwycięskiej bitwie pod Kobylanką 1 V, jednak 6 V, mimo ufortyfikowania swojego obozu, uległ przeważającym siłom rosyjskim. Kontuzjowany 11 V pod Hutą Krzeszowską, zdał dowództwo gen. Józefowi Śmiechowskiemu i udał się do Galicji, chcąc tam przygotować nową wyprawę do Królestwa, lecz w końcu 1863 został aresztowany przez władze austriackie i uwięziony w twierdzy w Kufsteinie, a następnie w Meranie. Po zwolnieniu w 1865 wyjechał z żoną do Szwajcarii, skąd udał się do Paryża, gdzie żył z zasiłku rządowego. Podczas wojny francusko-pruskiej 1870-1871 wstąpił do gwardii narodowej. W 1873 przeniósł się do Galicji; do końca życia mieszkał we Lwowie, gdzie był urzędnikiem w Biurze Technicznym Wydziału Krajowego. Zmarł 16 II 1882, pochowany na miejscowym Cmentarzu Łyczakowskim. Brat stryjeczny Jana Jeziorańskiego, członka Rządu Narodowego Romualda Traugutta, straconego na stokach Cytadeli Warszawskiej 5 VIII 1864.
Muzeum X Pawilonu – kartoteka więźniów Cytadeli.
