„W BIELI I W CZERWIENI. Defensores Poloniae” – wystawa Jerzego Tepera
Muzeum Niepodległości w Warszawie
oraz
Galeria Brama Bielańska
zapraszają
na wystawę pod patronatem honorowym
Wicepremiera, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
prof. dr. hab. Piotra Glińskiego.
W BIELI I W CZERWIENI. Defensores Poloniae
Jerzego Tepera
Jerzy Teper, absolwent warszawskiej ASP (dyplom w 1972 r. na Wydziale Rzeźby oraz w 1974 r. na Podyplomowym Studium Scenografii), początkowo pracował w marmurze (portret Chopina i portret Abaja – Kazachstan), lecz wkrótce odnalazł się jako twórca kameralnych rzeźb w brązie. Wystawa prezentuje najbogatszy spośród wielu wątków jego twórczości, wątek historyczny i patriotyczny. Pokazane zostaną kompozycje przedstawiające postaci historyczne od Jana III Sobieskiego przez Waleriana Łukasińskiego – Szlisselburg, bohaterów polskich powstań narodowych, twórców Polski restytuowanej w 1918 roku (działalność polityczna i koncertowa Ignacego Jana Paderewskiego).
Odrębną część wystawy stanowi martyrologia: Katynia, Wołynia, Powstania Warszawskiego, Żołnierzy Wyklętych… Tematyka współczesna to tryumf ,,Solidarności” oraz tragedia smoleńska, której artysta poświęcił kilka rzeźb. Ponadto autor zaprezentuje prace na temat poprawności politycznej, aborcji i obrony życia nienarodzonych. Te wszystkie wielkie tematy wzbogaca kolekcja klasycznych i wyrazistych portretów najwybitniejszych Polaków. Zaprezentowane w tym zestawieniu dzieła dają poczucie obcowania z dramatyczną polskością.
Galeria Brama Bielańska
na terenie Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej
ul. Czujna
(wjazd na Cytadelę Warszawską od strony Wisłostrady)
Defensores Poloniae. Obrońcy Polski
Jerzy Teper. Rzeźbiarz. Współczesny artysta. Wielu zna to nazwisko, niektórzy potrafią wymienić bardziej znaczące realizacje pomnikowe (wiadomo rzeźba monumentalna łatwiej trafia do potocznej świadomości). Całokształt jego twórczych zainteresowań czeka na monografistów. Wystawy w Warszawie i Lublinie przybliżają nas to zaproponowania tematu badawczego związanego z całościowym opracowaniem twórczości tego aktywnego polskiego artysty.
Urodził się i mieszka w Warszawie. Jest absolwentem tutejszej Akademii Sztuk Pięknych. W 1972 roku obronił dyplom na Wydziale Rzeźby ASP (u prof. Tadeusza Łodziany), dwa lata później na ukończył Studium Scenografii (praca dyplomowa u prof. Józefa Szajny). Był scenografem telewizyjnym (1976-1978). Projektował wielkie obiekty w Pracowni Zagospodarowania Przestrzeni Osiedli (1976-1978).
Warto przyjrzeć się dorobkom twórczym promotorów Jerzego Tepera.
Tadeusz Łodziana (1920 – 2011) był wybitnym rzeźbiarzem, twórcą pomnikowych dzieł historycznych. Niewielu z współczesnych pamięta, że stworzył takie monumenty jak: „Pomnik żołnierza polskiego i niemieckiego antyfaszysty” w Berlinie (z żoną Zofią Wolską-Łodzianą oraz niemieckimi architektami Arndtem Wittigiem i Güntherem Merkelem – odsłonięty w 1972, odnowiony w 1995), pomnik Mikołaja Kopernika w Bogocie (1974) czy pomnik Józefa Piłsudskiego, na Osi Saskiej w Warszawie, nieopodal Hotelu Europejskiego (1995). Był też autorem „Pomnika – Mauzoleum Ofiar Faszyzmu” w Łodzi-Radogoszczy (1959 – 1961) oraz wystroju rzeźbiarskiego w Muzeum Więzienia Pawiak w Warszawie, betonowego muru z bloków piaskowca z symbolicznymi rzeźbami (1964–1965), założenia zaprojektowanego wspólnie z Stanisławem Słoniną. Nie zrealizowano pomnika Gabriela Narutowicza, przewidzianego do ekspozycji na placu noszącym imię pierwszego prezydenta Rzeczpospolitej. Profesor warszawskiej ASP (od 1988) zajmował się też formami abstrakcyjnymi oraz rzeźba kameralną. Swego czasu popularne były jego odlewy w brązie przedstawiające akty, m.in. „Otwarta”, „Drążona”, „Spiralna” (1979) a także popiersia Fryderyka Chopina oraz Kazimierza Górskiego. Urodzony w Borowej pod Tarnowem jeszcze przed niemiecką agresją na Polskę studiował w Instytucie Sztuk Plastycznych we Lwowie. Przeżycia okupacyjne ukształtowały jego oblicze artystyczne. Prace twórczą i naukową rozpoczął w Sopocie, od 1954 roku kontynuując ją w warszawskiej ASP. Był osobą nietuzinkową, zamkniętą, choć szczerą. Wypowiadał swoje emocje w sztuce. W 1981 roku otrzymał Grand Prix Międzynarodowego Biennale Rzeźby w Monako za rzeźbę „Otwarta II”, co ugruntowało jego pozycję artysty znanego na rynku europejskim. Szkoda, że jego twórczość jest obecna jedynie w motywach kontynuowanych przez ucznia – Jerzego Tepera.
Józef Szajna (1922 – 2008) był wybitnym artystą teatru, malarzem, grafikiem i scenografem. Wydarzenie historii, z jakimi się zetknął również ukształtowały jego drogę artystyczną. Był więźniem Auschwitz i Buchenwaldu, obozowe przeżycia wywarły dominujące piętno na niepowtarzalnym charakterze jego twórczości. Absolwent grafiki (1952) i scenografii (1953) na ASP w Krakowie, do 1972 roku tworzył w kulturowej stolicy Polski. Po przeniesieniu się do Warszawy został profesorem tutejszej ASP, kierował elitarnym studium scenografii, torując drogę wielu wybitnym później artystom teatru i telewizji. Jego działalność ma bogata literaturę przedmiotu: monografię pt „Szajna” Jerzego Madejskiego i Andrzeja Żurowskiego (1972) oraz książkę „Józef Szajna i jego świat” Janusza Szajny. W 1997 roku Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku zorganizowało wystawę monograficzną z okazji 75 lecia artysty, wydając obszerny katalog. Jerzy Teper zawsze podkreślał wartości i wpływ Szajny na swoją sztukę.
Jednak jak twierdzi sam Jerzy Teper największy wpływ na jego twórcze działania miał Oskar Hansen (1922 – 2005), urodzony w Helsinkach polski architekt, malarz, rzeźbiarz, pedagog, projektant wnętrz. Był też wybitnym teoretykom sztuki wielokrotnie przestrzegającym przed popełnianiem błędów w myśleniu, jaki przynosi bezkrytyczne zastosowanie, w rodzimej filozofii sztuki, myśli transponowanej z Zachodu. Przestrzegał przed popełnianiem błędów Zachodu. Już jako student Wyższej Szkoły Technicznej w Wilnie oraz po okupacji niemieckiej – absolwent Politechniki Warszawskiej – proponował oryginalne rozwiązania urbanistyczne. Rozwinął swoje teorie jako wykładowca (od 1955) i profesor warszawskiej ASP (1967), gdzie stworzył Zakłady Artystyczno-Badawcze. Wielki wpływ na studentów wywarła jego teoria formy otwartej. Zorganizował w Zachęcie swoja głośną wystawę „Ku formie otwartej” (2005), która była niejako ukoronowaniem tej filozofii sztuki. Był autorem koncepcji nazywane w skrócie LSC (Linearny System Ciągły) oraz teorii „Forma Ciągła”. Myśl Hansena stała u źródeł powołania w 1983 roku BAS, czyli Bergen School of Architecture zalodzonej przez jego ucznia Sveina Hatløya. Warto przypomnieć, że Hansen zaprojektował pomnik niemieckiego obozu koncentracyjnego w Auschwitz (1958) niezrealizowany z powodu formy, niezrozumiałej dla ówczesnych decydentów. Według jego koncepcji wybudowano w latach sześćdziesiątych osiedle im Słowackiego w Lublinie oraz osiedle Rakowiec i Przyczółek Grochowski w Warszawie. Zrealizował pomnik na grobie Władysława Skoczylasa na Cmentarzu Powązkowskim oraz pomnik zlokalizowany w Muzeum Dulag 121 w Pruszkowie. W twórczości Jerzego Tepera znajdziemy artystycznie przetworzona teorie formy otwartej Oskara Hansena. W projekcie pozostaje niezrealizowana rzeźba „Warchau 44” dedykowana swojemu mistrzowi.
