Wystawy stałe
OBECNIE CZYNNE SĄ TRZY EKSPOZYCJE STAŁE:
Polonia Restituta
O niepodległość i granice
1914-1921
Strzały w Sarajewie oddane do arcyksięcia Ferdynanda Habsburga latem 1914 r. stały się sygnałem do rozpoczęcia wielkiej wojny światowej, do której mocarstwa szykowały się od dawna. Ziemie polskie podzielone pomiędzy trzech zaborców walczących teraz przeciwko sobie w dwóch wrogich obozach, stały się rezerwuarem rekruta, a Polakom zmobilizowanym do trzech wrogich armii przyszło zmagać się w bratobójczych bojach. Mimo tragizmu sytuacji, w której znalazł się naród rozdarty pod względem przynależności państwowej, panowało powszechne przekonanie, że wojna ta daje szansę na zmianę znienawidzonego układu sił w Europie, i że należy włączyć się aktywnie w walkę o zjednoczoną i niepodległą Polskę po stronie tego, z kim będzie Polakom “po drodze”.
U progu wojny istniał dość szeroki wachlarz stronnictw politycznych reprezentujących zarówno opcję niepodległościową, jak i tendencje do unifikacji z Rosją wyzwoloną w drodze rewolucji z ustrojowego samodzierżawia i kapitalistycznego systemu gospodarki. Program niepodległościowy głosiła od końca XIX w. Liga Narodowa oraz jej partyjna agenda: Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne z Romanem Dmowskim na czele. Ich program przewidywał restytucję Polski niepodległej w oparciu o sojusz z Rosją i popierającymi ją mocarstwami zachodnimi. W ich koncepcji w granicach przyszłego państwa miały znaleźć się prócz ziem zaboru niemieckiego także Pomorze Gdańskie i Śląsk – funkcjonujące w świadomości zachodnich polityków jako tereny etnicznie niemieckie.
Opcję niepodległościową reprezentowała również Polska Partia Socjalistyczna stanowiąca polityczne zaplecze dla Józefa Piłsudskiego, który głównego wroga niepodległości Polski upatrywał w Rosji i w związku z tym swoje rachuby polityczne oparł na taktycznym sojuszu z Niemcami i Austro-Węgrami.
Dalsze dzieje zmagań o niepodległe państwo polskie przebiegały pod znakiem rywalizacji obu opcji, ale też obu wybitnych mężów stanu: Dmowskiego i Piłsudskiego. Dziełem Dmowskiego było postawienie po latach sprawy polskiej na arenie międzynarodowej, a także wytargowanie jak najkorzystniejszych warunków restytucji państwa polskiego w traktacie wersalskim. Polska Organizacja Wojskowa i Legiony zorganizowane dzięki energii Piłsudskiego tworzyły w kraju fakty dokonane przeganiając zaborców jeszcze przed ustaleniami Konferencji Pokojowej.
Koniec wojny i nominalne powstanie niepodległej Polski było dopiero początkiem drogi do utrwalenia jej niepodległości i ustalenia korzystnych granic.
“Z Orłem Białym przez wieki”
Godło i herb państwa polskiego w rozwoju historycznym.
czynna od 8 maja 2007
Wystawa przygotowana przez Muzeum Niepodległości ukazuje historię Orła Białego od czasów legendarnych po nam współczesne. Liczne modyfikacje i zmiany, jakich doświadczały nasze godło i herb, były niczym żywa historia państwa i narodu. W zależności od upodobań epoki Orzeł przybierał różne szaty stylowe. Ze względu na przemiany polityczne i ideowe dodawano lub odejmowano mu niektóre elementy. W herbie Rzeczypospolitej występował w towarzystwie innych znaków rodowych i państwowych, dokumentując żywe więzi Polski z Europą. Opowieść o Orle Białym i jego licznych metamorfozach jest w rzeczywistości piękną i barwną historią Polski, zawartą w wizerunku naszego narodowego symbolu.
Na wystawie prezentujemy zdjęcia najpiękniejszych i najcenniejszych zabytków przedstawiających znak Orła Białego samodzielnie oraz w konfiguracji ze znakami heraldycznymi innych państw i dynastii. Są to artefakty przechowywane w zbiorach ponad pięćdziesięciu instytucji polskich i zagranicznych, a więc pieczęcie, monety, ryciny, miniatury, obrazy, arrasy, medale, plakaty, a także wiele innych przedmiotów, na których widnieje godło Polski.
Jedną z bardziej interesujących atrakcji jest barwna reprodukcja obrazu Jana Matejki “Śmierć Przemysława w Rogoźnie” (1875 r.), która do tej pory prezentowana była polskiej publiczności jedynie w czarno-białych podobiznach. Przedstawia ona artystyczną wizję ostatniej walki króla Przemysła II, który jako pierwszy użył znaku Orła Białego w funkcji godła Królestwa Polskiego (1295 r.)
Wystawę wzbogacają także zbiory własne Muzeum Niepodległości, na których prezentowany jest Orzeł Biały: sztandary, medale, orzełki wojskowe, biżuteria patriotyczną i pamiątki osobiste darczyńców.
Całość dzieli się na dziewiętnaście części, w sposób chronologiczny ukazujących rozwój znaku orła – pod względem funkcji jaką pełnił, szaty stylowej odzwierciedlającej gusta epoki, wartości ideowych przekazywanych za pomocą jego wizerunku.
Opowieści o naszym godle towarzyszy zwięzłe ujęcie historii innych znaków państwa: hymnu “Mazurka Dąbrowskiego” oraz barw narodowych.
Wystawa przeznaczona jest dla szerokiego grona zainteresowanych. Zawsze aktualny i fascynujący temat naszych znaków tożsamości narodowej nie powinien pozostać obojętny zarówno dla dorosłych, jak i młodzieży szkolnej.
