O wystawie wojna 1812 roku
10 lipca-14 października 2012
Scenariusz i realizacja: Jan Engelgard i Paweł Bezak
Epoka napoleońska w Polsce (1806-1812) to okres największych nadziei na odzyskanie niepodległości w wieku XIX. Nigdy potem, aż do roku 1918, nie zaistniała tak korzystna koniunktura międzynarodowa, która mogła doprowadzić do odbudowy państwa polskiego. Wysiłki Polaków zmierzające do urzeczywistnienia tego celu były w tym czasie ogromne i objawiły się głównie na polu wojskowym. Ale także aktywność polityczna dwóch orientacji – francuskiej i rosyjskiej – zaowocowała potem narodzinami nowoczesnych koncepcji geopolitycznych na przełomie XIX i XX wieku.
Można zaryzykować twierdzenie, że w epoce napoleońskiej należy doszukiwać się źródeł polskiej myśli niepodległościowej. Na pewno epoka ta i jej wspomnienie inspirowały prawie wszystkie XIX-wieczne zrywy powstańcze. Legenda Napoleona przeżyła wiek XIX i fascynowała Polaków prawie do końca XX wieku, stając się swoistym fenomenem na skalę europejską.
200. rocznica wojny 1812 roku jest więc doskonałą okazją do przypomnienia tego tak ważnego w naszej historii epizodu. Wystawa składa się z dwóch części – w pierwszej pokazano okres Księstwa Warszawskiego zapoczątkowany pokojem w Tylży (1807 r.). Obok ogromnego wysiłku militarnego, jakim była budowa sił zbrojnych Księstwa z ks. Józefem Poniatowskim na czele, lata te przyniosły doniosłe przemiany społeczne, które niósł ze sobą wprowadzony w życie w 1808 roku Kodeks Napoleona. Druga część wystawy pokazuje już samą wojnę 1812 roku, która zakończyła sen o odbudowie Polski pod skrzydłami napoleońskiej Francji i narodziła na krótko inną legendę – cara Aleksandra I, wskrzesiciela imienia Królestwa Polskiego i patrona Wojska Polskiego.
Pokazywanie epoki napoleońskiej jest wdzięcznym zajęciem – albowiem nie ma innej, która przyniosłaby tak liczne dzieła sztuki. Polskie malarstwo ma tutaj zasługi szczególne nawet na tle europejskim. Na wystawie prezentowane są obrazy, grafiki i akwarele ze zbiorów trzech muzeów: Muzeum Wojska w Białymstoku, Muzeum Romantyzmu w Opinogórze i z Muzeum Niepodległości w Warszawie. Obok znanych i cenionych obrazów Jana Rosena, Jerzego Kossaka, Mariana Adamczewskiego, prezentujemy akwarele Bronisława Gembarzewskiego, a także mało znane litografie i grafiki ze zbiorów Muzeum Niepodległości.
Zwiedzający mogą także obejrzeć kolekcję książek o tematyce napoleońskiej, które znajdują się w zbiorach Biblioteki Naukowej Muzeum Niepodległości w Warszawie. Jedną z nich jest unikatowy egzemplarz Kodeksu Napoleona wydany w 1813 roku.
Szczególne miejsce na wystawie zajmuje ekspozycja broni i mundurów armii walczących w wojnie. Są na wystawie repliki mundurów armii Księstwa Warszawskiego oraz zbiór czapek używanych przez wojska francuskie, polskie i rosyjskie.
Ekspozycje uzupełniają opisy działań wojennych, biogramy dowódców, plany kampanii i poszczególnych bitew, a także kalendarium wojny.
