Dni Cytadeli Warszawskiej
Dni Cytadeli Warszawskiej i Noc Muzeów 2012 w Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej
W programie tegorocznych Dni Cytadeli Warszawskiej znalazł się szereg różnorodnych imprez, które spotkały się z szerokim zainteresowaniem publiczności.
Pierwszym ich akcentem był zorganizowany w dniu 13 V na terenie Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej punkt etapowy IV Rajdu Motocyklowego Szlakiem Hymnu „Jeszcze Polska nie zginęła, kiedy my żyjemy”. Pomysłodawcą motocyklowej pielgrzymki jest ksiądz Jan Zalewski, proboszcz parafii Haderslev w Danii, który w kolejnych latach wytycza nowe trasy związane z historią Mazurka Dąbrowskiego. W ramach realizacji wieloletniego programu popularyzacji Mazurka Dąbrowskiego i innych symboli narodowych wśród młodzieży, w Cytadeli Warszawskiej stawiło się 30 motocyklistów. Po przyjeździe złożyli wieńce i kwiaty w Bramie Straceń Cytadeli Warszawskiej oddając hołd naszym narodowym męczennikom i bohaterom. Podobnie jak w poprzednich latach, także tym razem motocyklistom towarzyszył autobus z młodzieżą – uczniami szkół średnich, którzy zostali laureatami corocznego konkursu wiedzy historycznej organizowanego przez Dzielnicę Targówek m.st. Warszawy. Korzystając z gościnności Muzeum grupy motocyklistów i młodzieży zwiedziły ekspozycję muzealną wraz z miejscowymi przewodnikami. Dodatkowo na terenie zewnętrznym przyległym do budynku X Pawilonu miały miejsce prezentacje 2 grup rekonstrukcji historycznej: Stowarzyszenia Artylerii Dawnej Arsenał i Stowarzyszenia Miłośników Broni Pancernej i Historii „Pancerny Niedźwiedź”. Członkowie grup w historycznych mundurach opowiadali o minionych czasach, prezentowali swoje uzbrojenie, odpowiadali na szereg pytań, a także oddali kilka salw z XIX-wiecznych armat. Potem motocyklowi pielgrzymi i towarzysząca im młodzież wyruszyli szlakiem gen. Jana Henryka Dąbrowskiego aż do Moskwy. W imprezie wzięło udział 46 osób, w tym 30 motocyklistów i 16 uczniów.
Kolejną odsłoną tegorocznych Dni Cytadeli Warszawskiej była Noc Muzeów, a jej program został przygotowany przez zespół merytoryczny Muzeum, Instytut Kresowy Muzeum Niepodległości i współpracującą z Muzeum Fundację „Zawsze Potrzebni” (Galeria „Cytadela” w Bramie Bielańskiej). Największym zainteresowaniem cieszyła się, zorganizowana na otwartej przestrzeni między murem Cytadeli a budynkiem dawnego więzienia, główna impreza Nocy Muzeów – „Lekcja żywej historii”, plenerowa prezentacja barwy i broni w wykonaniu grup rekonstrukcji historycznej, której pomysłodawcą było współpracujące z Muzeum Stowarzyszenie Artylerii Dawnej Arsenał. Rekonstrukcje historyczne w postaci obozowisk historycznych z różnych epok przygotowane zostały przez osiem grup rekonstrukcyjnych: Grupa Rekonstrukcji Historycznej 101 Airborne (101. Dywizja Powietrznodesantowa US Army z okresu II wojny światowej), 3. Pułk Piechoty Księstwa Warszawskiego, Stowarzyszenie Artylerii Dawnej ARSENAŁ (artyleria polowa Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego), 4. Pułk Piechoty Księstwa Warszawskiego, Legio I Adiutrix (żołnierze starożytnych państw śródziemnomorskich), Grupa „Rodzianie” (wczesnopiastowscy rzemieślnicy), Warszawska Komandoria Zakonu Templariuszy (rycerze z epoki krucjat), Regiment Cudzoziemski Króla Jego Mości Władysława IV Wazy (muszkieterowie). Atrakcją dla zwiedzających były inscenizacje walk od czasów starożytnych do XIX wieku, np. pokaz walki i taktyki legionów rzymskich, potyczki rycerzy z czasów wypraw krzyżowych, pokazy musztry i strzelania polskiej piechoty zaciężnej oraz piechoty cudzoziemskiego autoramentu i pokazy walk jednostek z czasów Księstwa Warszawskiego. Regularnie oddawano salwy, zarówno z dział jak i muszkietów. Członkowie grup rekonstrukcyjnych występowali w strojach z prezentowanych przez siebie epok. Swój pokaz wzbogacali pogadankami na temat zasad działania poszczególnych rodzajów broni palnej oraz zmieniających się mundurów. Na końcu zaprezentowali się „tancerze ognia” w krótkim programie artystycznym.
Ponadto w programie było również nocne zwiedzanie ekspozycji w Muzeum X Pawilonu, zarówno poświęconej więźniom tego obiektu, jak i wystawy „Sybiracy 1940-1956” oraz wystawy czasowej „Ormianie semper fidelis”.
Dodatkową atrakcją dla widzów był także przygotowany przez Instytut Kresowy Muzeum Niepodległości we współpracy z Kołem Zainteresowania Kulturą Ormiańską, towarzyszący wystawie Ormianie Semper Fidelis, wieczór kultury ormiańskiej. Przez cały czas trwania Nocy Muzeów prezentowano tradycje i historię Ormian Polskich – stroje, tańce, ornamentykę, wyroby. Odwiedzający muzeum goście mieli okazję spróbować tradycyjnych potraw ormiańskich. Odbył się koncert muzyki etnicznej, na dziedzińcu przed Muzeum X Pawilonu, gdzie zaprezentował się zespół Musa Ler, przy którego akompaniamencie wystąpiły tancerki w strojach ormiańskich. Zaprezentowano także mini dramy oraz recytacje wierszy. Dużą widownię zgromadziły również dwa wykłady: „Ormianie – pierwszy naród chrześcijański” i „Kultura muzyczna Ormian Polskich”, których wysłuchało łącznie 120 osób. Całość uświetniła wystawa malarstwa Sony Hay oraz Barbary Bieleckiej-Woźniczko zaprezentowana w holu Muzeum X Pawilonu. Przed Nocą Muzeów podjęto działania promocyjne polegające na zamieszczeniu informacji o programie na stronie Muzeum oraz przeprowadzeniu wysyłki mailingowej wg bazy danych Instytutu Kresowego. Trafiano także do szerokiego grona odbiorców zamieszczając informację na Facebooku w porozumieniu ze współorganizatorem Fundacją Ormiańską KZKO, która przygotowała także plakaty z programem.
W Galerii „Cytadela” w Bramie Bielańskiej Fundacja „Zawsze Potrzebni” zaprezentowała wystawę grafik absolwentów i studentów Europejskiej Akademii Sztuk oraz program artystyczny. Na scenie wystąpili: zespół „Z Dala od Zgiełku”, Teresa Gałczyńska, Danuta Stankiewicz, zespół Zła Obsesja, Jacek Brzeszczyński i Radomir Rakowski.
Impreza cieszyła się bardzo wysoką frekwencją; w sumie podczas „Nocy Muzeów” przez obiekt przewinęło się 1866 osób, z tego 1516 osób zwiedzało ekspozycję wewnątrz Muzeum, zaś reszta ograniczyła się do udziału w imprezach plenerowych, Z pewnością była to dla nich ciekawa lekcja historii.
Zgodnie z procedurą program imprezy został przesłany do głównego organizatora – Biura Promocji Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy, w rezultacie czego odpowiednie informacje zostały zamieszczone w oficjalnym folderze „Noc Muzeów 2012”. Obszerne informacje ukazały się również na stronie internetowej Muzeum Niepodległości i podstronie Muzeum X Pawilonu oraz na profilu MXP na portalu społecznościowym Facebook.
Największą imprezą, podsumowującą tegoroczne „Dni Cytadeli Warszawskiej” był VII Warszawski Konwent Gier Strategicznych GRENADIER zorganizowany w dniach 26-27 maja przez Dom Kultury Śródmieście we współpracy z Urzędem Do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Muzeum Niepodległości, Muzeum Wojska Polskiego, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Muzeum Zabytków Techniki Wojskowej w Nasielsku, Wojskowym Centrum Edukacji Obywatelskiej i Klubem Wojsk Lądowych, pod honorowym patronatem Marszałka Województwa Mazowieckiego, Mazowieckiego Komendanta Wojewódzkiego Policji, Komendanta Stołecznego Policji, Komendanta Nadwiślańskiego Oddziału Straży Granicznej i Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej. Program Konwentu, zorganizowanego po raz trzeci na terenie Muzeum X Pawilonu, był bardzo szeroki. Obejmował turnieje i pokazy gier strategiczno-historycznych, rekonstrukcje historyczne, prezentacje makiet wydarzeń historycznych, prezentację sprzętu wojskowego itp. Największym powodzeniem licznie gromadzącej się publiczności cieszyły się zwłaszcza rekonstrukcje wydarzeń historycznych w wykonaniu ponad 400 członków 40 grup rekonstrukcji historycznej, w przeważającej części z Polski, ale także z Niemiec, Litwy, Słowacji, Węgier i Białorusi. Podczas dwóch dni Konwentu widzowie mogli zobaczyć – w sobotę 26 V br.: walki Wojska Polskiego w 1939 r. „Obrona Warszawy”, inscenizację starć z powstania warszawskiego, cz. I pt. „Dni Chwały”, atak oddziału partyzanckiego Batalionów Chłopskich na niemiecki konwój, rekonstrukcję epizodu z operacji Market Garden – Driel i Nijmegen (Holandia 1944) oraz potyczkę oddziału „żołnierzy wyklętych” z jednostką Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Z kolei w niedzielę, 27 V br. widzowie obejrzeli: walki Policji Państwowej z niemieckimi dywersantami na Śląsku w 1939 r. – „Maxgrube”, drugą część inscenizacji z powstania warszawskiego – walki na Placu Napoleona, barykada z działem pancernym, rekonstrukcję walk wojsk pancernych aliantów z udziałem żołnierzy I Dywizji Pancernej gen. Maczka w Normandii w 1944 r. – Carentan i Falaise, a zwieńczeniem dwudniowych pokazów był szturm oddziałów Armii Czerwonej i Ludowego Wojska Polskiego na broniące Bramy Brandenburskiej jednostki niemieckie – „Bitwa o Berlin”. Dużym zainteresowaniem publiczności cieszyły się pokazy sprzętu wojskowego, biorącego udział w w/w rekonstrukcjach historycznych. Do najciekawszych można zaliczyć m.in. rosyjski czołg T-34, czołg Sherman, lekki czołg Stuart M3, wóz bojowy KUBUŚ, polskie tankietki TKS i TK-3, czołg niemiecki Pzkfw II, transporter Half-Track, działa pancerne typu Marder i „Hetzer”, działko przeciwlotnicze 20 mm Flak-38, samochody Dodge, Peugeot 1918, Zis-5, „Adler”, niemieckie motocykle wojskowe BMW, motocykl Sokół itp.
Integralna część Konwentu stanowiły rozgrywki i prezentacje gier planszowych m.in. Sekigihara: Zjednoczenie Japonii, Piastowie. Narodziny Orła, Wojny Napoleońskie, Hannibal i wiele innych, które toczyły się zarówno w budynku Muzeum, jak i na terenie otwartym. Prezentowano również cieszące się w Polsce coraz większą popularnością gry bitewne: De Bellis Aniquitatis (DBA), Flames od War, Cold War Commander i inne. Toczono rozgrywki turniejowe: DBA, Red Baron, szlachecka gra karciana Veto, a nawet rozegrano pierwsze mistrzostwa Polski w grę „Ogniem i Mieczem”. Rozgrywkom i pokazom towarzyszyły także multimedialne prelekcje: „Polskie orły nad wieżami Kremla” (dotycząca wybranych aspektów wojny polsko-rosyjskiej 1609-1618) i „O roku ów” (traktująca o udziale Polaków w kampanii rosyjskiej 1812 r.). Dodatkową atrakcję stanowili przechadzający się po miejscu imprezy rekonstruktorzy w strojach z różnych epok historycznych np. legioniści rzymscy, wikingowie, żołnierze amerykańscy z wojny secesyjnej, policjanci z czasów II Rzeczypospolitej itp. Można było również podziwiać zabytkowe wozy straży pożarnej i zapoznać się z niektórymi elementami laboratorium kryminalistycznego Komendy Wojewódzkiej Policji w Radomiu.
W tym roku GRENADIER został włączony w tzw. „Majówkę na Skarpie” – szeroką akcję kulturalną promującą instytucje publiczne położone wzdłuż skarpy wiślanej. Zaplanowane wydarzenia kulturalne utworzyły szlak rozciągający się na długości 10 km, a warszawski konwent gier w Cytadeli był jedną z wiodących imprez. Szeroko prowadzona akcja promocyjna przyciągnęła publiczność zarówno zainteresowaną rekonstrukcjami historycznymi jak i zwykłych niedzielnych spacerowiczów, oddających się weekendowej rekreacji.
Impreza, która odbyła się przy pięknej, słonecznej pogodzie, cieszyła się wyjątkową, rekordową w historii Muzeum X Pawilonu, frekwencją; przez jej teren w ciągu dwóch dni przewinęło się ok. 10 tysięcy osób.
Jak co roku, dużą rolę w przygotowaniu imprez w ramach Dni Cytadeli Warszawskiej odegrała strona wojskowa: Klub Wojsk Lądowych z Cytadeli oraz stacjonujący tu 3 batalion zabezpieczenia Dowództwa Wojsk Lądowych, które zapewniły konieczną infrastrukturę techniczną: namioty, stoliki i krzesła, nagłośnienie, oświetlenie itp. Tegoroczne Dni Cytadeli Warszawskiej były wyjątkowo udane: zorganizowane we współpracy kilku podmiotów miały bogaty program, który przyciągnął rekordową liczbę publiczności. Szczególnym powodzeniem cieszyły się tak popularne w ostatnim czasie rekonstrukcje i prezentacje w wykonaniu grup rekonstrukcji historycznej, które na terenie zabytkowej twierdzy, jaka jest Cytadela Warszawska, zyskały dodatkową, atrakcyjną oprawę wizualną.
Ostatnim akcentem tegorocznych „Dni Cytadeli Warszawskiej” był zorganizowany w dniach 28-31 V plener malarski dla dzieci i młodzieży „X Pawilon w oczach dziecka”. Wzięło w nim udział – po uprzednim obejrzeniu najciekawszych fragmentów ekspozycji związanych z X Pawilonem i jego więźniami – 86 osób uczestniczących w zajęciach plastycznych prowadzonych przez współorganizatora pleneru, Fundację „Dziecko i Sztuka” przy Muzeum Sztuki Dziecka na Żoliborzu.
Łączna frekwencja na wszystkich imprezach wyniosła ponad 11 tysięcy osób.
Jarosław Jaskólski
Muzeum X Pawilonu
Cytadeli Warszawskiej
