Ogólnopolska Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa „Warszawo ma … 79. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim”
W roku 2022 przypada 79. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim. Powstanie kwietniowe było największym zbrojnym zrywem Żydów podczas II wojny światowej, a zarazem pierwszym powstaniem miejskim w okupowanej Europie. W utworzonym w 1940 r. getcie warszawskim Niemcy zamknęli ponad 400 tys. Żydów; dziesiątki tysięcy z nich zmarły z chorób i głodu. 22 lipca 1942 r. Niemcy rozpoczęli deportację więźniów getta do obozu zagłady w Treblince. Zginęło tam niemal 300 tys. warszawskich Żydów. Jesienią 1942 r. w tzw. getcie szczątkowym pozostało już tylko około 60 tys. Żydów. Byli to głównie ludzie młodzi i w sile wieku, bez rodzin, zatrudnieni w niemieckich warsztatach produkcyjnych, tzw. szopach. W tych warunkach, gdy nie pozostawało już nic do stracenia, wśród żydowskiej młodzieży narodziła się myśl o zbrojnym oporze.
19 kwietnia 1943 r., w przeddzień święta Pesach, niemieckie oddziały liczące 2 tys. ludzi wspierane przez czołgi i wozy pancerne ponownie weszły do getta, by je ostatecznie zlikwidować, do walki z nimi stanęło około 500 członków Żydowskiej Organizacji Bojowej, podzielonych na 22 grupy bojowe pod zwierzchnim dowództwem Mordechajma Anielewicza oraz około 150 bojowców Żydowskiego Związku Wojskowego. Symbolem powstania stały się flaga żydowska i polska, zawieszone na wysokiej kamienicy przy pl. Muranowskim, gdzie zacięty opór przez kilka dni stawiało zgrupowanie ŻZW pod dowództwem Pawła Frenkla. Ciężkie walki na terenie szopu szczotkarzy toczyli bojowcy ŻOB dowodzeni przez Marka Edelmana. Zaledwie kilkudziesięciu powstańcom udało się wydostać kanałami i podziemnymi tunelami z płonącego getta. Większość z nich zginęła następnie w wyniku denuncjacji, część w walkach partyzanckich, niektórzy wzięli udział w powstaniu warszawskim w 1944 r. 8 maja 1943 r. Niemcy otoczyli bunkier dowództwa ŻOB przy ul. Miłej 18. Około stu bojowców, wśród nich Mordechaj Anielewicz, udusiło się dymem lub popełniło samobójstwo, nie chcąc wpaść w ręce Niemców.
Mimo to, walki pojedynczych grup powstańczych trwały dalej, aż do 16 maja. Tego dnia wieczorem na znak zwycięstwa Niemcy wysadzili w powietrze znajdującą się poza terenem getta szczątkowego Wielką Synagogę przy placu Tłomackie 7. Stroop zapisał w swoim raporcie: „Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje!”. Po powstaniu Niemcy zrównali teren getta z ziemią.
Ogólnopolska Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa „Warszawo ma … 79. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim” pod patronatem honorowym Marszałka Województwa Mazowieckiego i Prezydenta m.st. Warszawy będzie okazją do przypomnienia tego ważnego zrywu, podczas którego Żydzi wyrazili swoje bohaterstwo.
Konferencja będzie miała charakter interdyscyplinarny. Jest adresowana przede wszystkim do historyków zajmujących się upowszechnianiem wiedzy na temat dziedzictwa obecności Żydów na ziemiach polskich, historyków sztuki, badaczy literatury czy malarstwa, archeologów i varsavianistów.
Pokłosiem obrad będzie recenzowana publikacja pokonferencyjna, zawierające treść wystąpień, zgłoszonych przez prelegentów. To nie tylko znakomity sposób udokumentowania aktualnego stanu badań, ale także dotarcia do możliwie szerokiego grona odbiorców, zainteresowanych tematyką. Nie przewidujemy honorariów dla autorów referatów zamieszczonych w publikacji pokonferencyjnej.
Zapraszamy serdecznie do wygłoszenia krótkich (15 min) referatów, nawiązujących poprzez swoją treść do tematu przewodniego. Czekamy na zgłoszenia, zawierające:
– imię i nazwisko autora referatu, względnie – również tytuł naukowy,
– aktualną afiliację: nazwę reprezentowanej uczelni, instytucji lub stowarzyszenia,
– krótki abstrakt (do 2000 znaków),
– notę biograficzną (max. 800 słów),
– numer telefonu oraz korespondencyjny adres e-mail.
Udział w konferencji jest darmowy, jednak zastrzegamy sobie prawo selekcji zgłoszonych tematów na podstawie nadesłanych abstraktów. Forma obrad będzie zależna od aktualnej sytuacji epidemiologicznej oraz związanych z nią ograniczeń i utrudnień. Emisja filmu dokumentalnego z konferencji będzie miała miejsce w mediach społecznościowych naszej placówki.
Dziedziny i dyscypliny naukowe: historia, judaistyka, historia sztuki, literaturoznawstwo, filologia polska, językoznawstwo, kulturoznawstwo, archeologia.
Słowa kluczowe: historia, judaistyka, nauki humanistyczne, getto warszawskie, holokaust, Żydowska Organizacja Bojowa, Żydowski Związek Wojskowy, Mordechaj Anielewicz, Marek Edelman, Sprawiedliwi wśród Narodów Świata.
Terminy:
• do 5 kwietnia 2022 roku – zgłoszenia chęci uczestnictwa, na adres e-mail: historia@muzeumniepodleglosci.art.pl;
• do 31 maja 2022 roku – nadsyłanie treści referatów na potrzeby planowanej monografii naukowej oraz oświadczeń przez ich autorów;
• 14 kwietnia 2022 roku, godzina 9:00 – Ogólnopolska Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa „Warszawo ma … 79. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim” (Sala Konferencyjna Pałac Przebendowskich/Radziwiłłów, Muzeum Niepodległości w Warszawie, al. Solidarności 62);
• do 15 grudnia 2022 roku – wydanie recenzowanej publikacji pokonferencyjnej w punktowanym Wydawnictwie Naukowym Muzeum Niepodległości w Warszawie.
14 kwietnia 2022 roku, godzina 9:00 (Sala Konferencyjna)
Muzeum Niepodległości w Warszawie
Pałac Przebendowskich/Radziwiłłów
al. Solidarności 62
Warszawa
___________________________
