Pomieszczenia dawnego tzw. aresztu domowego („Hausgefängnis”)

PRZESTRZEŃ MUZEALNA I ZACHOWANE POMIESZCZENIA Z OKRESU OKUPACJI NIEMIECKIEJ

1. Krata oddzielająca areszt od reszty gmachu (obecnie przejście zagrodzone ścianą). Tędy prowadzano więźniów na przesłuchania.

2. Cele zbiorowe, tzw. tramwaje, w których więźniowie oczekiwali na przesłuchanie.

3. Pokój strażników niemieckich, tzw. wachmajstrów. Ekspozycja zachowanych narzędzi tortur.

4. Korytarz z celami izolacyjnymi.

5. Cela izolacyjna nr 6: napis ołówkiem na ścianie:

Łatwo jest mówić o Polsce
Trudniej dla niej pracować
Jeszcze trudniej umrzeć
A najtrudniej cierpieć.

6. Cela izolacyjna nr 7: wnęka okienna w z zachowanym napisem wykonanym ołówkiem pozostawionym przez nieznanego więźnia:

Gdy minie wstrząs przerażenia
Po aresztowaniu i pierwszym badaniu
I gdy na trzeźwo można zważyć swą sytuację
Wówczas zaczyna się myśleć o śmierci
Jak o czymś nieuchronnym i niezbędnym
Po wyjściu z obecnej sytuacji
Najpierw myśl ta przeraża i nie można
Się z nią pogodzić. Potem przychodzi
Zobojętnienie. Zaczyna sic analizować
Istotę śmierci i dochodzi się do wniosku
Że nie jest ona wcale straszna
Pozostaje teraz głęboki żal po tem
Co się zostawia. Przychodzi troska
O tych najbliższych, najukochańszych
Lecz znów się na trzeźwo dochodzi
Do wniosku, że pomóc im już w niczem
Nie można. Zaczyna się pogrążanie
W apatii, która zwolna przekształca
Się w abnegację. Myśli się o śmierci
Coraz życzliwiej, jak o czemś co
Zakończy cierpienia. Zaczyna
Się bratanie ze śmiercią i przeży-
wanie jej w fantazji
Jest się przygotowanym psychicz-
nie. W człowieku broni się jeszcze
Zwierzę. Boi sic ono nie tyle śmierci
Jako niebytu, ile cierpienia konania
Boi się prowadzenia na miejsce egzekucji
Marzy o celnym strzale, by skon był natych-
miastowy.
I tu musi być ostatni, lecz olbrzymi wysiłek
Woli człowieka, by to zwierzę do końca
Utrzymać na wodzy i nie skompromitować się
a ginąć z godnością.