WYSTAWA Z 1952 ROKU
Od połowy 1950 do 1 lipca 1964 Mauzoleum było podporządkowane Prezydium Rady Narodowej m. st. Warszawy. W wyniku konkursu ogłoszonego w październiku 1947 roku do realizacji skierowano projekt aranżacji wnętrz i elewacji od strony al. Szucha, opracowany przez Franciszka Masiaka, Kazimierza Kamlera i Henryka Musiałowicza, przy współudziale Adama Prockiego. Począwszy od 1949 roku zrekonstruowano drzwi do cel izolatek i kraty do cel zbiorowych (tzw. tramwajów) na wzór istniejących w okresie wojny, pozostawiając same cele bez zmian, w westybulu, zaprojektowanym jako krypta, umieszczono trzy witraże zaprojektowane przez Musiałowicza, znicz i stylizowane miecze wykonane przez Prockiego. Pokój dyżurnego podoficera aresztu (obecnie nazywany pokojem dyżurnego gestapowca) przeznaczono na cele wystawiennicze, eksponując m.in. narzędzia tortur, które Niemcy pozostawili w czasie ewakuacji w styczniu 1945 roku (całości projektu ze względów politycznych nie zrealizowano, np. projekt zakładał umieszczenie na ścianie krypty znaku Polski Walczącej tzw. kotwicy). Planowano stworzyć tutaj muzeum martyrologii narodu polskiego w okresie okupacji, stąd ustalona wtedy nazwa i napis umieszczony nad wejściem: Mauzoleum Walki i Męczeństwa 1939-1944. Otwarcie Mauzoleum nastąpiło 18 kwietnia 1952. Na przełomie 1957 i 1958 ekspozycję rozbudowano o plansze i gabloty z fotografiami dokumentów, ilustrującymi martyrologię Polaków w okresie wojny i ruch oporu, które umieszczono w korytarzu prowadzącym do cel zbiorowych, równoległym do korytarza z celami izolacyjnymi. Pokój dyżurnego gestapowca urządzono na wzór pokojów przesłuchań znajdujących się na wyższych piętrach gmachu. W latach 1962-1964 zinwentaryzowano, sporządzono dokumentację fotograficzną i przeprowadzono konserwację znajdujących się na ścianach inskrypcji wykonanych przez więźniów (łącznie 1260 pozycji).
