URZĄD KOMENDANTA POLICJI BEZPIECZEŃSTWA I SŁUŻBY BEZPIECZEŃSTWA NA DYSTRYKT WARSZAWSKI

Budynek przy al. Szucha 25 został zbudowany w latach 1927 – 1930 dla potrzeb Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Była to pierwsza nowo zbudowana w niepodległej Polsce siedziba ministerialna. Jej projekt powstał w 1925 roku w pracowni znanego architekta, prof. Zdzisława Mączeńskiego. Gmach wyróżniał się surową, monumentalną formą i wysokim standardem wykończenia. Wnętrza w stylu art déco zaprojektował profesor warszawskiej ASP Wojciech Jastrzębowski. 1 października 1939 o godzinie 6.30 rano gmach MWRiOP zajęła IV Grupa Operacyjna Policji Bezpieczeństwa, działająca na tyłach niemieckiej 3 i 8 Armii. W końcu października grupa ta została przekształcona w Urząd Komendanta Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa Dystryktu Warszawskiego, zwany potocznie gestapo, podległy poprzez dowódcę Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w Generalnym Gubernatorstwie, Głównemu Urzędowi Bezpieczeństwa Rzeszy. Już w pierwszych dniach urzędowania funkcjonariusze niemieckiej policji wyrzucili polskie akta ministerialne na korytarze, strych i podwórza. Na przełomie 1939 i 1940 wraz z częścią akt ministerialnych wywieziono także księgozbiór biblioteki. Po ulokowaniu się w budynku, Niemcy na początku 1940 roku okratowali okna, kraty zainstalowano również w korytarzu na parterze i w suterenach. Przyziemie, w którym obecnie znajduje się Mauzoleum Walki i Męczeństwa, przebudowano na tzw. areszt domowy („Hausgefängnis”). Mieściły się tu cztery cele zbiorowe, powszechnie zwane „tramwajami”, dziesięć cel pojedynczych – izolatek i pokój dyżurnego gestapowca. Trzy pierwsze piętra zajmował największy z wydziałów – gestapo, na trzecim piętrze miała swoją siedzibę również Służba Bezpieczeństwa (SD), niewielki wydział, który pełnił decydującą i kierowniczą rolę w zwalczaniu wszelkich przejawów oporu społeczeństwa polskiego, w nim powstawały plany akcji skierowanych przeciwko społeczeństwu polskiemu, których ostatecznym celem było wyniszczenie całego narodu.

Uroczystość odznaczania funkcjonariuszy Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa z terenu dystryktu warszawskiego.

Warszawa 1940, IPN