W związku z 78. rocznicą egzekucji więźniów Pawiaka w Lesie Sękocińskim koło Magdalenki (zbrodnia miała miejsce 28 maja 1942 roku) w dniu wczorajszym odbyły się symboliczne uroczystości w Muzeum Więzienia Pawiak. Delegacje stowarzyszeń kombatanckich – Oddziałów Specjalnych Jerzyki i Szarych Szeregów, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Prezydenta m. st. Warszawy, Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej, Biura Kultury Urzędu m. st. Warszawy, Marszałka Województwa Mazowieckiego, Burmistrza i Rady Dzielnicy Żoliborz m. st. Warszawy, Urzędu Gminy w Lesznowoli, Towarzystwa Przyjaciół Warszawy oraz naszej placówki złożyły wieńce pod Pomnikiem Drzewa Pawiackiego.
Polski Związek b. Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i
Obozów Koncentracyjnych
Wójt i Samorząd Gminy Lesznowola
Parafia św. Marii Magdaleny w Magdalence
Gminny Ośrodek Kultury w Lesznowoli
Muzeum Więzienia Pawiak – Oddział Muzeum Niepodległości w
Warszawie
zapraszają
na uroczystość upamiętniającą
78. ROCZNICĘ EGZEKUCJI WIĘŹNIÓW PAWIAKA W MAGDALENCE
Czwartek 28 maja 2020 r.
– o godz. 12.00 w Warszawie, przed Muzeum Więzienia Pawiak, ul.
Dzielna 24/26 – symboliczne uczczenie pamięci pomordowanych oraz złożenie
kwiatów i zapalenie zniczy pod Pomnikiem Drzewa Pawiackiego
– o godz. 15.00 w Magdalence, w kościele św. Marii Magdaleny, ul.
Ks. H. Słojewskiego 19 – msza święta (msza będzie
transmitowana on-line).
Na Pawiaku w
czasie wojny Niemcy więzili tysiące Polaków, bestialsko katowanych i
torturowanych na przesłuchaniach gestapo w alei Szucha. Wiele osób rozstrzelano
w tzw. warszawskim pierścieniu śmierci (Palmiry, Magdalenka, Lasy Kabackie,
Wólka Węglowa, Wydmy Łuże, Rembertów, Wawer, okolice Jabłonny), później w
ruinach getta. Tysiące wywieziono na pewną śmierć do obozów koncentracyjnych:
KL Auschwitz-Birkenau, KL Stutthof, KL Lublin, KL Ravensbrück.
Egzekucja
odbyła się 78 lat temu – 28 maja 1942 r. Dwa dni wcześniej, 26 maja 1942 r.,
dwaj oficerowie Sicherheitsdienst dokonali oględzin terenu w pobliżu
Magdalenki. Polską służbę leśną poinformowano, że teren będzie niedostępny ze
względu na przewidziane ćwiczenia wojskowe i zakazano ludności wstępu do lasu.
Następnego dnia pod pozorem manewrów wykopano trzy podłużne doły.
Formowanie
transportu na egzekucję rozpoczęło się późnym wieczorem 27 maja i przebiegało w
wielkim pośpiechu. Więźniów zabierano z cel niespodziewanie, przy wrzaskach,
biciu i kopaniu ze strony wachmajstrów i gestapowców. Kaci uniemożliwiali
ofiarom nawet założenie ubrania, dlatego wielu osadzonych opuszczało cele w
samej bieliźnie. W przekonaniu, że jest to transport śmierci, utwierdzała
okoliczność, iż nie pozwolono zabrać rzeczy osobistych ani nie wydano żywności
na drogę. Zwiastunem strasznej zbrodni stała się także gwałtowna burza z
piorunami, która właśnie wtedy rozszalała się nad Warszawą.
Więźniów
oddziału męskiego wywołanych z poszczególnych cel zebrano na oddziale V, a
następnie przeprowadzono do kaplicy więziennej. Podobnie wypadki potoczyły się
na oddziale żeńskim – Serbii: wybrane na egzekucję kobiety gestapowcy umieścili
w kaplicy.
Między
godzinami trzecią w nocy a dziewiątą rano ofiary wywieziono do Lasu
Sękocińskiego koło Magdalenki. Egzekucja rozpoczęła się o godzinie czwartej
rano na terenie majątku Łazy, gdzie dzień wcześniej wojsko niemieckie wykopało
rowy. Wówczas zostali zamordowani ludzie reprezentujący różne środowiska i
grupy społeczne, między innymi lekarz prof. dr med. Leon Pękosławski, działacz
socjalistyczny Gustaw Karol Lewestam, członek Stronnictwa Pracy Franciszek
Kwieciński, dziennikarz Jerzy Roman Szyszko czy organizator Związku Walki
Zbrojnej (ZWZ) na terenie Pomorza mjr Józef Ratajczak. W egzekucji koło
Magdalenki zginęło dziewięciu funkcjonariuszy polskiej straży więziennej
pełniących do momentu aresztowania służbę na Pawiaku. W grupie rozstrzelanych
więźniarek było 15 ravensbrüczanek z pierwszego transportu, który odszedł z
Pawiaka 22 września 1941 r. Ciążył na nich wyrok śmierci za działalność w
konspiracji skierowaną przeciwko Rzeszy Niemieckiej. W styczniu 1942 r. trafiły
ponownie na Pawiak.
Ofiary
zamordowano strzałami z broni maszynowej i spoczęły One w trzech położonych
obok siebie zbiorowych mogiłach. Aby ukryć ślady zbrodni, Niemcy zamaskowali
miejsce egzekucji, zasadzając tam małe brzózki.
