Muzeum jest czynne od środy do niedzieli w godzinach 9.00 – 16.00 (14-30 listopada 2018 r.) i 9-17 od środy do soboty oraz w niedziele 9-16 (1 grudnia 2018 r. – 31 marca 2019 r.)
Kolejna edycja Dni Otwartych Funduszy Europejskich za nami. Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej po raz trzeci przyłączyło się do tej ogólnopolskiej akcji. Przypominamy, że Muzeum Niepodległości jest beneficjentem Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013 działanie 6.1 Kultura pn. „Poprawa oferty kulturalnej i wzrost dostępności do kultury obiektów Muzeum Niepodległości w Warszawie poprzez rewitalizację i modernizację oddziału – Cytadeli Warszawskiej – w szczególności X Pawilonu, XI Pawilonu, Bramy Bielańskiej i dziedzińca”.
Program tegorocznych DOFE w Muzeum przedstawiał się następująco:
18 maja (czwartek):
10.00-11.00 – Zwiedzanie niedostępnych na co dzień miejsc na terenie Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej: piwnice, karcer, korytarze więzienne,
11.00-12.00 – Projekcja filmu „Człowiek Świętego Imienia – rzecz o Romualdzie Traugutcie”.
Po filmie zwiedzanie celi R. Traugutta.
13.00-14.00 – Zwiedzanie niedostępnych na co dzień miejsc na terenie Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej: piwnice, karcer, korytarze więzienne.
14.00-15.00 – Projekcja filmu „Rok 1863”. Po filmie zwiedzanie cel związanych z powstańcami 1863 roku.
19 maja (piątek):
10.00-11.00 – Zwiedzanie niedostępnych na co dzień miejsc na terenie Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej: piwnice, karcer, korytarze więzienne.
12.00-13.00 – Projekcja filmu „Człowiek Świętego Imienia – rzecz o Romualdzie Traugutcie”. Po filmie zwiedzanie celi R. Traugutta.
12.00 – Otwarcie wystawy „Brześć nad Bugiem. Podróż w czasie 1919-1939”
14.00-15.00 – Projekcja filmu „Sprawa Traugutta”. Po filmie zwiedzanie cel związanych z powstańcami 1863 roku.
20 maja (sobota) program w ramach „Nocy Muzeów 2017”:
19.00-23.00 obozowisko grup rekonstrukcyjnych, w tym Stowarzyszenia ,,Arsenał” (stroje od średniowiecza do XIX wieku, artyleria z XVII wieku).
19.00-23.00 – kuchnia polowa obok budynku Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej
Godz. 21.00 (sala kinowa Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej) – projekcja filmu „Zapomniany Legion” (Legion Puławski).
Godz. 22.00 kuratorskie zwiedzanie wystawy „Więźniowie X Pawilonu” (w tym cel Romualda Traugutta, Józefa Piłsudskiego, bł. Honorata Koźmińskiego i Romana Dmowskiego).
W Galerii Brama Bielańska (przy wjeździe na teren Muzeum X Pawilonu) w godz. 19.00-1.00 wystawa „Narodowa sztuka białoruska”.
Ponadto podczas trwania Dni Otwartych w godz. 10.00-15.00 była możliwość wzięcia udziału w grze terenowej „Z questem na Szlaku Bitwy Warszawskiej 1920 r.” z czego skorzystało wiele osób zainteresowanych historią.
Zainteresowanie tegoroczną edycją Dni Otwartych wykazały media, w tym TVP Polonia oraz Program IV Polskiego Radia, które nagrało prawie półgodzinną audycje poświęconą X Pawilonowi.
Ogółem w Dniach Otwartych wzięło udział ponad 2.000 uczestników, w tym zorganizowane grupy: LO im. Jose Marti w Warszawie i Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów z Białej Podlaskiej oraz członkowie białoruskiej Fundacji Prospect wraz z gośćmi z Mińska. Podczas Nocy Muzeów funkcjonowały na terenie przyległym do X Pawilonu obozowiska Stowarzyszenia Artylerii Dawnej „Arsenał” oraz Grupy Historycznej Niepodległość 1863.
Uczestnikom Dni Otwartych Funduszy Unijnych rozdawano dostępne materiały promocyjne, w tym torby, ulotki, baloniki i opaski odblaskowe.
Ponad 350 uczestników wzięło udział w dniu 31 stycznia 2017 roku w zorganizowanym przez Departament Edukacji, Kultury i Dziedzictwa Ministerstwa Obrony Narodowej przedsięwzięciu Lekcja Historii Powstanie Styczniowe. Celem przedsięwzięcia było uczczenie kolejnej rocznicy wybuchu powstania 1863 roku i kultywowanie tradycji oręża polskiego.
W spotkaniu, które odbyło się w Akademii Sztuki Wojennej, Muzeum Wojska Polskiego, Centralnej Bibliotece Wojskowej oraz w Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej – wzięli udział studenci Akademii Sztuki Wojennej, Wojskowej Akademii Technicznej oraz uczniowie klas mundurowych z Warszawy i Białobrzegów.
Program w Muzeum X Pawilonu rozpoczął się od uroczystego złożenia wieńców w Bramie Straceń przez prof. dr. hab. Wojciecha Fałkowskiego, Wiceministra Obrony Narodowej. Towarzyszył mu Sławomir Frątczak, Dyrektor Departamentu Edukacji, Kultury i Dziedzictwa oraz płk Paweł Lewandowski i płk Ryszard Najczuk. Następnie uczestniczący w tej części programu uczniowie klas mundurowych zapalili znicz pod popiersiem Romualda Traugutta w Galerii Rządu Narodowego na terenie Muzeum X Pawilonu.
Program edukacyjny przygotowany przez pracowników Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej obejmował projekcję filmu „Człowiek świętego imienia – Recz o Romualdzie Traugutcie oraz zwiedzanie celi Dyktatora Traugutta, gdzie spędził ostatnie tygodnie swojego życia. Gości oprowadzali – Jan Engelgard (kierownik Muzeum X Pawilonu) i Michał Cieślak, a salę kinową obsługiwał Jarosław Jaskólski. Przedstawiciele szkół uczestniczących w spotkaniu otrzymali także upominki, w tym album „Powstanie Styczniowe” wydany przez Muzeum Niepodległości.
Na początku października br., w czasie nadzoru archeologicznego, prowadzonego na terenie Cytadeli Warszawskiej w trakcie budowy nowego wjazdu od strony Wybrzeża Gdyńskiego, w zasypisku gruzowym natrafiono na ludzkie kości. Zawiadomiono o znalezisku żandarmerię i prokuraturę wojskową. Antropolog -biegły sądowy, wezwany przez Żandarmerię, po wstępnym zbadaniu znalezionych czaszek, określił czas ich spoczywania w ziemi na około 60 lat, czyli musiały się tam znaleźć pod koniec II wojny światowej. Na czaszkach nie ma żadnych śladów po kulach, ani innych narzędziach, które by spowodowały zgon, dlatego Prokuratura wydała zezwolenie na kontynuację prac ziemnych.
Kilka dni później, w trakcie prac prowadzonych przy murze obronnym natrafiono na dość dużą ilość ludzkich kości. W miejscu ich znalezienia w wiekach XVII – XVIII istniał cmentarz ewangelicki. Przestał być użytkowany pod koniec XVIII wieku, ale jest jeszcze zaznaczony na planie miasta z 1808 r. (tzw. plan Bacha). Cmentarz został ostatecznie zniszczony podczas budowy Cytadeli. Duża ilość znalezionych szczątków ludzkich, znajdujących się poniżej muru obronnego Cytadeli może sugerować, iż są to kości pochodzące ze zniszczonego cmentarza. Ponieważ znajdują się poniżej posadowienia muru obronnego, muszą pochodzić najpóźniej z początków XIX wieku, sprzed roku 1832-1833, kiedy zbudowano mur.
W związku z odkryciem ludzkich szczątków kostnych, Stołeczny Konserwator Zabytków zalecił przekształcenie badań archeologicznych w formie nadzoru, w ratownicze badania wykopaliskowe, w granicach obszaru inwestycji. W trakcie badań archeologicznych, okazało się, że część kości jest przemieszana, a szkielety nie leżą w porządku anatomicznym. Najprawdopodobniej w czasie budowy Cytadeli, przeszkadzające w budowie groby zostały zniszczone, a kości ludzkie wrzucone luźno do ziemi, choć odkryto też kilka grobów, w których szkielety leżały w porządku anatomicznym, a obok nich widoczne były pozostałości trumien w postaci zbutwiałego drewna. Wśród nich odkryto m.in. grób dziecka, oraz grób kobiety, w którym znaleziono medalik z wizerunkiem św. Teresy z Avili, wybity w Rzymie, w 1622 r. z okazji kanonizacji Świętej, choć data wybicia medalika nie świadczy o czasie pochowania zmarłej kobiety, ponieważ medalik mógł być pamiątką przechowywaną od lat w rodzinie. Luźno wrzucone kości ludzkie widać też w przekroju wału powstałym w trakcie odsłaniania muru. Wydaje się, że znalazły się tam wraz z ziemią wygarniętą z cmentarza ewangelickiego przy budowie wału i użytą do jego usypania.
W pobliżu pozostałości zachowanych grobów należących, jak można sądzić, do cmentarza ewangelickiego, znaleziono też groby zbiorowe. Ponieważ mur Cytadeli przecinał jeden z grobów zbiorowych, nie mogły one powstać później, niż w latach 1831-1833 lub 1834, ponieważ w tych latach zbudowano mur. Nie można ich zatem wiązać z czasem funkcjonowania Cytadeli jako twierdzy i więzienia. Jedynymi przedmiotami znalezionymi w grobach zbiorowych są dwa prawosławne krzyżyki. Zmarli byli pochowani zwykle po 6 w jednej warstwie, ale w dole wykopanym na szerokość trzech szkieletów, tzn. pomiędzy trzech zmarłych wciskano kolejnych trzech „do góry nogami”, z jednej strony grobu widać trzy czaszki a koło nich kości stóp trzech innych szkieletów i podobnie jest z drugiej strony.
Ponadto, w trakcie badań, natrafiono na szczątki żołnierza polskiego, przypuszczalnie z 1939 r., pochowanego w celowo dla niego wykopanym grobie. Przy szczątkach kostnych zachowały się guziki od munduru wojska polskiego, które były używane w 1939 r.
Po zakończeniu badań szczątki ludzkie zostaną przebadane przez antropologa. Na obecnym etapie prac nie można wysnuć wiążących wniosków dotyczących pochodzenia grobów zbiorowych, oraz ich wieku. Po zakończeniu badań, analizy antropologicznej, oraz wykonaniu kwerendy archiwalnej najprawdopodobniej będzie można powiedzieć na ich temat coś więcej.
Informacja prasowa Muzeum Wojska Polskiego
Z udziałem Jego Ekscelencji Gerarda Keowna, ambasadora Irlandii w Polsce odbył się w naszym Muzeum wernisaż wystawy „Irlandzki zryw – Wielkanoc 1916”. Obecny był także konsul Irlandii w Polsce pan James Kilcourse. Gości witali Tadeusz Skoczek, dyrektor Muzeum Niepodległości i Jan Engelgard. kierownik Muzeum X Pawilonu.
Gerard Keown w swoim przemówieniu podziękował Muzeum Niepodległości za możliwość prezentacji wystawy w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Jak powiedział, przywódcy powstania wielkanocnego w 1916 roku przebywali w brytyjskim więzieniu Kilmainham Gaol (irl. Príosún Chill Mhaighneann) w Dublinie. Przypomina ono X Pawilon Cytadeli Warszawskiej. Zbudowane w w 1789 roku od razu zyskało złą sławę. Najbardziej znaną częścią jest skrzydło wiktoriańskie. W latach wielkiego głodu wywołanego zarazą ziemniaczaną w więzieniu przebywali Irlandczycy, którzy dopuścili się drobnych przestępstw na tle braku żywności. Część więźniów została następnie zesłana do Australii. Kilmainham Gaol było też miejscem, w którym więziono osoby związane z walką o niepodległość Irlandii. Tu też stracono przywódców Powstania Wielkanocnego. Po odzyskaniu przez Irlandię niepodległości budynek przestał pełnić funkcję więzienia, jako opuszczony popadał w ruinę do lat 60. XX w., kiedy to utworzono w nim muzeum.
Ambasador powitał także uczniów Gimnazjum nr 83 im. Konstancji Markiewicz. Konstancja Markiewicz, a właściwie: Constance Georgine Markiewicz (Markievicz), zw. Countess Markiewicz (Markievicz), z domu Gore-Booth (ur. 4 lutego 1868 w Londynie, zm. 15 lipca 1927 w Dublinie) – była irlandzką działaczką niepodległościową i społeczną. Jest legendą walki Irlandii o niepodległość. Była żoną Kazimierza Dunin-Markiewicza, polskiego arystokraty z Podola.
Na zakończenie części oficjalnej, Tadeusz Skoczek, dyr. Muzeum Niepodległości wręczył Pani Gerardowi Keownowi album „Powstanie Listopadowe”. Następnie zebrani na wernisażu udali się do sali kinowej, gdzie obejrzeli znakomity film pt. „1916 – irlandzki zryw”
Na Wielkanoc 1916 roku połączone siły Irlandzkich Ochotników i socjalistycznej Armii Obywatelskiej Jamesa Connolly’ego opanowali gmach dublińskiej poczty oraz wiele innych budynków w mieście i proklamowali utworzenie Republiki Irlandii, której prezydentem został Patrick Pearse. Nie uzyskali jednak poparcia ludności miasta. Przeciwko 2 tys. powstańców ruszyła brytyjska armia. Walki, podczas których gmach poczty i okolice zostały zniszczone ogniem artyleryjskim, trwały sześć dni. Ostatecznie okrążeni powstańcy skapitulowali. Powstanie kosztowało życie około 500 osób i okazało się totalnym niepowodzeniem. Większość Irlandczyków uznała powstańców odpowiedzialnymi za wielkie zniszczenia, jakich w trakcie walk doznał Dublin.
Pokonawszy powstańców przy poparciu lub milczeniu większości Irlandczyków, brytyjski rząd popełnił jednak ogromny błąd. W krótkim czasie straconych zostało 16 przywódców powstania (w tym Patrick Pearse i James Connolly). Egzekucje te wywołały oburzenie nie tylko w Irlandii, ale też w Wielkiej Brytanii i USA. Rząd brytyjski zmienił kolejnym 75 powstańcom wyroki śmierci na dożywotnie pozbawienie wolności, ale było już za późno. Mimo militarnej klęski powstańcy zwyciężyli propagandowo, zyskując sympatię milionów ludzi. Wystraszeni Brytyjczycy aresztowali 2,5 tys. Irlandczyków, którzy w większości nie mieli nic wspólnego z powstaniem. To jedynie pogorszyło sytuację.
Umiarkowane ugrupowania w Irlandii bardzo szybko straciły poparcie na rzecz radykałów. Najbardziej wzrosło poparcie dla Sinn Féin, która nie miała nic wspólnego z powstaniem, ale stała się głównym celem represji. Michael Collins (jeden z powstańców) rozpoczął odbudowę Irlandzkich Ochotników, wkrótce przekształcając ich w Irlandzką Armię Republikańską (IRA). Chcąc powstrzymać radykalizację nastrojów, rząd ułaskawił powstańców i zaczął zwalniać aresztantów. Jednak działania te były spóźnione – większość Irlandczyków popierała już zwolenników walki o niepodległość.
Powstanie w 1916 roku uznawane jest obecnie w Irlandii za początek procesu bezpośredniej walki o niepodległość, za wydarzenie symboliczne. Przywódcy powstania owiani są legendą. Wśród nich jest także hrabina Constance Georgine Markiewicz.
Wystawa „Irlandzki zryw – Wielkanoc 1916” będzie eksponowana w X Pawilonie do 13 listopada 2016 roku.
Tradycyjnie już 5 sierpnia, w kolejną, tym razem 152. rocznicę stracenia przywódcy powstania styczniowego Romualda Traugutta i współtowarzyszy – odbyła się na dziedzińcu Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej uroczystość złożenia wieńców i kwiatów. Miejscem oddania hołdu polskim patriotom jest od roku galeria rzeźb przedstawiająca pięciu straconych – obok Traugutta – Jana Jeziorańskiego, Romana Żulińskiego, Rafała Krajewskiego i Józefa Toczyskiego.
Na tegoroczną uroczystość przybyły liczne delegacje urzędów państwowych i samorządowych oraz organizacji społecznych i mieszkańcy Warszawy. Gości przywitał dr Tadeusz Skoczek, Dyrektor Muzeum Niepodległości oraz Jan Engelgard, Kierownik Muzeum X Pawilonu. Wieńce i kwiaty złożyły następujące delegacje:
W imieniu Wojewody Mazowieckiego Zdzisława Sipiery – Anna Karpińska, Z-ca Dyrektora Biura Wojewody.
W imieniu Szefa Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jana Józefa Kasprzyka – Alicja Marciniak.
W imieniu Rady Miasta st. Warszawy i Prezydent Miasta st. Warszawy Hanny Gronkiewicz-Waltz – Ewa Masny-Askanas, Wiceprzewodnicząca Rady i Małgorzata Naimska, Z-ca Dyrektora Biura Kultury. Delegacji towarzyszyli funkcjonariusze Straży Miejskiej.
W imieniu Urzędu Dzielnicy Śródmieście m. st. Warszawy – Piotr Kazimierczak, Burmistrz Dzielnicy i Michał Sas, Przewodniczący Rady.
W imieniu Urzędu Dzielnicy Żoliborz m. st. Warszawy – Krzysztof Bugla, Burmistrz Dzielnicy.
W imieniu Muzeum Sportu i Turystyki – Michał Puszkarski.
W imieniu Muzeum Warszawy – Katarzyna Maciantowicz
W imieniu Mazowieckiej Jednostki Wdrażania Programów Unijnych – Krzysztof Frąckiewicz.
W imieniu Rajdu Katyńskiego – Sylwia Andruszkiewicz.
W imieniu Stowarzyszenia Rodzin Osadników Wojkowych i Cywilnych Kresów Wschodnich – Mieczysław Wójcik, Prezes i Jan Rudziński.
I na koniec w imieniu Muzeum Nieodległości w Warszawie – dr Tadeusz Skoczek, Dyrektor i Michał Cieślak. W składaniu wieńca towarzyszył im Zbigniew Czaplicki, przedstawiciel Adama Struzika, Marszałka Województwa Mazowieckiego.
Podczas uroczystości obecni byli także byli harcerze ze 105. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Gen. Romualda Traugutta oraz reprezentanci tygodnika „Myśl Polska”.
Obsługę uroczystości zapewnili harcerze z Chorągwi Stołecznej ZHP – Hufiec W-wa Praga Południe, 160. Warszawska Drużyna Staroharcerska „SILVA”.
Po złożeniu wieńców uczestnicy udali się do celi nr 20 – w której ostatnie tygodnie życia spędził Romuald Traugutt. W tym miejscu pamięci także złożono liczne wiązanki kwiatów i wieńce.
Podczas drugiej części uroczystości zaprezentowano w sali audiowizualnej Muzeum X Pawilonu – książkę Mariana Dubieckiego (1838-1926) pt. „Romuald Traugutt i jego dyktatura podczas powstania styczniowego 1863-1864”. Jest to reprint trzeciego jej wydania, jakie ukazało się w Księgarni Leona Idzikowskiego w Kijowie w 1911 roku. Marian Dubiecki, w czasie powstania Sekretarz ds. Rusi – był jednocześnie jednym z najbliższych współpracowników Traugutta. Mieszkał w pokoju obok niego na ul. Smolnej 3 w Warszawie. Był świadkiem działalności Traugutta począwszy od jesieni 1863 roku, kiedy ten stanął na czele powstania. Aresztowany 9 kwietnia 1864 roku znalazł się w celi nr 19 X Pawilonu, sąsiadującej z celą Traugutta. Przy pomocy alfabetu Morse`a utrzymywał z nim kontakt do ostatniego dnia. Sam skazany na karę śmierci został jednak ułaskawiony i spędził na Syberii (najpierw katorga, potem zesłanie) 10 lat, po czym przeniósł się do europejskiej części Rosji. Po amnestii w 1883 roku przyjechał do Warszawy, ale na stałe osiadł w Krakowie. W 1893 roku opublikował swoje wspomnienie o Traugutcie, a drugiego wydanie w 1907 roku we Lwowie. W 1919 roku podczas wizyty w X Pawilonie wskazał celę, w której przebywał Romuald Traugutt. Był przez wiele lat najważniejszym świadkiem życia i działalności dyktatora.
Podczas prezentacji książki, której dokonał Jan Engelgard – Michał Cieślak odczytał trzy fragmenty wspomnień Mariana Dubieckiego poświęcone Trauguttowi.
W tej części spotkania list od Adama Struzika, Marszałka Województwa Mazowieckiego odczytał jego przedstawiciel – Zbigniew Czaplicki. W jego końcowej części czytamy: „Serdecznie gratuluję pracownikom Muzeum Niepodległości wytrwałości w popularyzowaniu wiedzy o Powstaniu Styczniowym. Wierzę, że dzień z bohaterami Polski Walczącej w latach 1863-64 będzie czymś więcej niż tylko lekcją historii. Składam wyrazy szacunku wszystkim uczestnikom spotkania”.
Uroczystość w Muzeum X Pawilonu odsługiwały: TVP Info, Polskie Radio oraz TV Sumienie Narodu.
Do Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej przyjechali uczestnicy XVI Rajdu Katyńskiego. Większość z nich to nowi uczestnicy, którzy pojadą w Rajdzie po raz pierwszy. Chcieli poznać się z pozostałymi uczestnikami oraz dowiedzieć czego mogą się spodziewać podczas wyprawy na Wschód, jakie czekają na nich niespodzianki, trudności itp.
Szczególne zainteresowanie wzbudziła informacja dotycząca sposobu tankowania benzyny w Rosji i innych krajach na Wschodzie (tych, które nie są w UE). Najpierw trzeba zapłacić a potem dopiero nalać benzynę. W przypadku dużej grupy jest to skomplikowane. Kolejnym „problemem” może być połączenie telefoniczne. W krajach na Wschodzie (tych, które nie są w UE: Rosja, Białoruś, Ukraina) połączenia z Polską są bardzo drogie, a kupienie karty do telefonu jest skomplikowane – w Polsce można kupić kartę w każdym kiosku i bez problemu, na Wschodzie trzeba pokazać paszport i spisać umowę waz z udostępnieniem danych.
Spotkanie na Cytadeli miało charakter informacyjny i integracyjny. Motocykliści mieli możliwość przyjechania z rodzinami, co też niektórzy uczynili. To spotkanie było pewnego rodzaju psychologicznym uspokojeniem uczestników Rajdu, którzy na Rajdzie jeszcze nie byli oraz ich bliskich, żeby wiedzieli jak zachowywać się podczas wyjazdu.
Podczas spotkania uczestnicy znaleźli czas na zwiedzanie Muzeum X Pawilonu, co uczynili razem z pracownikiem Muzeum Jarosławem Jaskólskim. Końcowym akordem spotkania był poczęstunek i ognisko. Na spotkaniu obecni byli zastępujący chorego i przebywającego w USA Komandora Rajdu Wiktora Węgrzyna: Katarzyna Wróblewska i ks. Dariusz Stańczyk.
XVII Rajd Katyński rusza 20 sierpnia w Warszawie. Trasa biegnie przez Ukrainę (m.in. Huta Pieniacka i Bykownia), Rosję (Moskwa, Smoleńsk), Białoruś (Kuropaty) i Litwę (Wilno). Koniec Rajdu nastąpi 11 września w Warszawie.
Fot. Agnieszka Piwar
Władysław Kosiniak-Kamysz, prezes PSL, b. wicepremier, był gościem X Pawilonu. Razem z towarzyszącym mu pos. Piotrem Zgorzelskim zwiedził wystawę stałą, celę Romualda Traugutta, Bł. O. Honorata Koźmińskiego, Jana Ludwika Popławskiego oraz wystawę “Zamach majowy w obiektywie warszawskich fotografów”.
Gości oprowadził Jan Engelgard, kier. Muzeum X Pawilonu.
Pan James Kilcourse, konsul Irlandii i pani Joanna Warecka odwiedzili X Pawilon. Wizyta związana była planowaną na wrzesień ekspozycją w naszym Muzeum wystawy o powstaniu wielkanocnym w Irlandii w 1916 roku, które doprowadziło do niepodległości tego państwa. Gości przyjął Jan Engelgard. kier. Muzeum X Pawilonu.
Podczas spotkania omówiono szczegóły planowanego przedsięwzięcia. Pan James Kilcourse zwiedził także X Pawilon, w tym celę Romualda Traugutta i galerię malarstwa Aleksandra Sochaczewskiego. Ekspozycja zrobiła na naszym Gościu wielkie wrażenie.
Po ponad dwóch latach zakończyła się renowacja Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej (oddział Muzeum Niepodległości). W dniu 9 listopada, po uroczystym złożeniu wieńców i kwiatów przy Bramie Straceń – dokonano otwarcia Muzeum i ekspozycji malarstwa syberyjskiego Aleksandra Sochaczewskiego.