Aktywna Kultura Pamięci
17 czerwca 2021 r. ( czwartek ) zapraszamy do Pałacu Przebendowskich/Radziwiłłów na wyjątkową wystawę pt. „Aktywna kultura pamięci – kobiece doświadczenie obozów koncentracyjnych” zrealizowaną przy współpracy z Uniwersytetem Białostockim oraz Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Jak pisze autorka projektu – Barbara Czarnecka – Pomysł projektu „Aktywna kultura pamięci – kobiece doświadczenie obozów koncentracyjnych” rodził się etapami. Najpierw było trudne doświadczenie życiowe, z którym jak się okazywało, łatwiej było się zmierzyć pod paradoksalnie wzmacniającym wpływem obozowych lektur. Potem nastał czas refleksji nad kobiecym doświadczeniem obozów koncentracyjnych i jego zapisami, które odsłaniały się z jednej strony, jako ważne i ciekawe,
z drugiej zaskakująco słabo znane i upowszechnione. Zaraz potem pojawiło się poczucie konieczności zmiany tego stanu, pobudzane jeszcze silnym rezonansem, jaki wywołały wykłady o kobietach w lagrach, prowadzone przeze mnie na Uniwersytecie Jagiellońskim (2016-2019). Żywe i autentyczne zainteresowanie młodych, szczególnie kobiet doświadczeniem ich babek i prababek oraz sposobem relacjonowania lagrowych losów były dla mnie ważnym impulsem.
Jako clou projektu, kazały na siebie zwrócić uwagę zupełnie unikatowe i niemal nieznane rysunki wykonane przez więźniarki w lagrach. Prezentowały obóz nie tylko w znanej perspektywie, jako uniwersum przemocy, ale także je same, przy czynnościach i w pozach obozowej codzienności, kobiece ciała, nie zawsze ubrane, wycieńczone i chore. Zasadnym dopełnieniem wydał się komentarz historyczny – literacki i wspomnieniowy, fragmenty relacji obozowych byłych więźniarek, zwracające uwagę na przeoczone przez makrohistorię aspekty doznań więźniarek. Zaś potrzebną wykładnią współczesności stały się „głosy”, prace malarskie i instalacje artystek, które udostępniły odbiorcom tamto doświadczenie przepuszczone przez filtr postpamięci. Projekt sfinansowało MNiSW i Wydział Filologiczny UwB.
Rolą przedsięwzięcia „Aktywna kultura pamięci – kobiece doświadczenie obozu koncentracyjnego” jest ułatwienie, szczególnie młodemu pokoleniu, wyobrażenia i zrozumienia, czym było doświadczenie lagru dla kobiet. Na wystawę składają się archiwalne rysunki wykonane przez polskie artystki, więźniarki lagrów (prace te występują w ekspozycji opatrzone komentarzem w postaci fragmentów obozowych wspomnień) oraz prace malarskie, rzeźby, instalacje będące współczesną recepcją tego doświadczenia.
