HIPOLIT SKIMBOROWICZ
(1815-1880)
publicysta i dziennikarz, wydawca. Ur. w Żytomierzu na Ukrainie, syn pedagoga. Uczył się w Liceum w Krzemieńcu. Po zamieszkaniu w Warszawie w 1839 podjął pracę dziennikarską, w której szybko zdobył znaczącą pozycję. Był m.in. wydawcą „Gazety Porannej”, współredaktorem „Przeglądu Warszawskiego”, oraz współzałożycielem i redaktorem „Przeglądu Naukowego”. Publikował w nich m.in. utwory ówczesnej polskiej czołówki literackiej. Zbliżony do grona Entuzjastów i Entuzjastek, w którym czynnie działała jego żona Anna z Sokołowskich. W mieszkaniu Skimborowiczów powstał salon literacko-artystyczny, w którym bywało wiele osobistości z Narcyzą Żmichowską na czele. Aresztowany w 1846 z powodu podejrzeń o utrzymywanie kontaktów ze spiskowcami przygotowującymi wówczas powstanie i osadzony w X Pawilonie. Z braku dowodów zwolniony w maju t.r. na mocy wniosku komisji śledczej z 26 IV 1846, zatwierdzonego przez namiestnika 16 V t.r. i oddany pod ścisły nadzór policji. Ponownie uwięziony tu w listopadzie 1848 w związku z działalnością jego żony w tzw. Organizacji, głównej struktury konspiracyjnej tego okresu, kierowanej przez H. Krajewskiego, Jego żona utworzyła w niej komórkę kobiecą, pełniła także rolę łączniczki między konspiracją warszawską, a emigracją; została również uwięziona wtedy w Cytadeli, a następnie przeniesiona do klasztoru wizytek. Samego H. S. oskarżono o „szkodliwe poglądy”, czego dowodem miał być jeden z jego artykułów, kontakty ze spiskowcami oraz tolerowanie „szkodliwej” działalności żony. Po długim śledztwie komisja śledcza w lipcu 1850 proponowała ukarać go zesłaniem na Syberię, lecz namiestnik Królestwa Polskiego skazał go na 2 miesiące twierdzy w Zamościu, a następnie wysłanie wraz z żoną na zamieszkanie w Kijowie pod ścisły nadzór policji z zakazem „zajmowania się literaturą”. Na prośbę małżonków zamieniono im Kijów na rodzinny Żytomierz. Po powrocie do Warszawy H.S. w 1863-1873 był sekretarzem, a następnie kustoszem Biblioteki Głównej w Warszawie, od 1873 – nauczycielem w IV Gimnazjum Warszawskim, zaś pod koniec życia bibliotekarzem u Potockich w Wilanowie. Zmarł 30 VII 1880, jego żona 5 lat wcześniej, oboje zostali pochowani na Powązkach.
Polski Słownik Biograficzny, t. ; Uczestnicy ruchów wolnościowych w latach 1832-1855 (Królestwo Polskie). Przewodnik biograficzny, Ossolineum 1990; S. Król, Cytadela Warszawska. X Pawilon – carskie więzienie polityczne (1833-1856), Warszawa 1969; Muzeum X Pawilonu – kartoteka więźniów Cytadeli.
