ZYGMUNT LASKOWSKI
(1841-1928)
powstaniec styczniowy, lekarz.
Ur. 19 I 1841 w Warszawie, syn urzędnika. W 1858 podjął studia na warszawskiej Akademii Medyko-Chirurgicznej. Uwięziony w X Pawilonie w 1861 jako oskarżony o „udział w śpiewach hymnów patriotycznych w kościele z dużą grupą młodzieży” (prawdopodobnie chodzi o masowe aresztowania po brutalnym wkroczeniu oddziałów rosyjskich nocą 15/16 X 1861 do katedry św. Jana i kościoła św. Anny, w których odbywały się nabożeństw patriotycznych związane z rocznicą śmierci Tadeusza Kościuszki; aresztowano wówczas 1678 osób; zapewne Zygmunt Laskowski brał udział w jednym z w/w nabożeństw). Zwolniony decyzją namiestnika Królestwa Polskiego pod koniec 1861. W czasie powstania styczniowego działacz Warszawskiej Organizacji Miejskiej, w której był jednym z wydziałowych. M.in. jeden z organizatorów słynnego przejęcia na cele powstańcze Kasy Głównej Królestwa Polskiego w czerwcu 1863. Po tym wydarzeniu wyjechał do Paryża ze znaczną sumą przejętych z Kasy listów zastawnych, które miały być zrealizowane przez działającą tam Komisję Długu Narodowego na cele powstańcze. Do kraju już nie wrócił. Kontynuował później studia medyczne w Paryżu, Londynie i Cambridge, które ukończył w tytułem doktora. Osiadł w Paryżu, gdzie był wykładowcą anatomii i chirurgii operacyjnej. Podczas wojny francusko-pruskiej 1870-1871 był naczelnym chirurgiem jednego ze szpitali polowych, a następnie lekarzem lazaretu w oblężonym Paryżu. W 1871 otrzymał obywatelstwo francuskie oraz Krzyż Kawalerski Legii Honorowej. Od 1875 profesor utworzonej przez siebie w Genewie na zlecenie miejscowej Rady Stanu Szkoły Lekarskiej. Przeciwnik studiów medycznych kobiet oraz emancypacji w ogóle. Wynalazca nowego sposobu konserwowania preparatów anatomicznych i balsamowania zwłok. Laureat licznych nagród naukowych. Równocześnie działacz polonijny w Szwajcarii, był m.in. wiceprezesem rady Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu. Przez pewien czas również działacz Ligi Narodowej. Podczas I wojny światowej współpracował z polskimi organizacjami emigracyjnymi, m.in. z Komitetem Pomocy Ofiarom Wojny w Vevey pod prezesurą Henryka Sienkiewicza i Komitetem Wolnej Polski w Paryżu. W okresie II RP odznaczony Orderem Odrodzenia Polski za zasługi położone w powstaniu styczniowym. Zmarł w Genewie 15 IV 1928.
Muzeum X Pawilonu – kartoteka więźniów Cytadeli.
