JÓZEF ROLSKI
(1839-1862)
konspirator.
Ur. 13 III 1839 w Warszawie. Studiował w Instytucie Agronomicznym w Marymoncie, gdzie został działaczem tajnego kółka patriotycznego. Później urzędnik w Komisji Przychodów i Skarbu. Razem z bratem Edwardem należał do czołowych działaczy obozu czerwonych, był agentem ich Komitetu Miejskiego w Warszawie. W sierpniu 1862 na krótko aresztowany w następstwie rewizji, podczas której u zamieszkałego razem z nim kolegi znaleziono niedozwolone druki. Po zwolnieniu w pierwszej połowie września kontynuował działalność niepodległościową. W tym samym miesiącu został zastępcą członka Komitetu Centralnego Narodowego kierującego przygotowaniami do wybuchu powstania, pełnił też zastępczo (za Zygmunta Padlewskiego, przebywającego wówczas w związku z innymi zadaniami za granicą), funkcję naczelnika miasta Warszawy. W połowie października 1862 wycofał się ze składu Komitetu Centralnego Narodowego w następstwie zarzutów współtowarzyszy o samowolne ogłoszenie ulotki zapowiadającej wybuch powstania w momencie ogłoszenia branki do armii carskiej. Aresztowany i osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, zmarł w końcu grudnia 1862 na tyfus lub ospę – według jednych źródeł w szpitalu więziennym w Cytadeli, według innych w warszawskim szpitalu ewangelickim.
Muzeum X Pawilonu – kartoteka więźniów Cytadeli.
