TOMASZ WINNICKI
(1828-1883)
konspirator, powstaniec styczniowy.
Urodzony na Lubelszczyźnie, syn księdza greckokatolickiego. Od 1860 urzędnik pocztowy w Warszawie. Zaangażowany w ruch narodowy na początku lat 1860-tych w okresie manifestacji patriotycznych. Więziony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej 1861-1862 m.in. pod zarzutem redagowania Strażnicy, jednego z najważniejszych tajnych pism tego okresu. Decyzją namiestnika Królestwa Polskiego z 15 V 1862, który poparł wcześniejszą propozycję komisji śledczej, zesłany do guberni tambowskiej, lecz dzięki amnestii wrócił wkrótce do kraju. Włączył się bardzo aktywnie w działalność niepodległościową, stając się jednym z czołowych działaczy obozu czerwonych. Został zastępcą członka Komitetu Centralnego Narodowego tego ugrupowania, odpowiedzialnym za resort łączności w ówczesnej organizacji polskiego państwa podziemnego, przejął też, do 17 I 1863, resort policji narodowej. Po wybuchu powstania styczniowego brał aktywny udział w działaniach wojennych; był dowódcą kawalerii i szefem sztabu w zgrupowaniu Antoniego Jeziorańskiego na Lubelszczyźnie. Po połączeniu z oddziałami Mariana Langiewicza otrzymał zarząd intendentury oraz przejściowo szefostwo sztabu połączonych sił powstańczych. Awansowany na pułkownika, dwukrotnie ciężko ranny. W latach późniejszych osiadł w Galicji, gdzie był agentem Towarzystwa Ubezpieczeń, właścicielem ziemskim, pracował także w przemyśle naftowym. Zmarł 25/26 IV 1883 w Berehach koło Ustrzyk Dolnych, pochowany w Jasieniu.
Muzeum X Pawilonu – kartoteka więźniów Cytadeli.
