„O pamięć otwartą jak pejzaż” – uroczyste podsumowanie zadania pt. „Konserwacja tynków z inskrypcjami w celach więziennych”
Serdecznie zapraszamy na spotkanie zatytułowane „O pamięć otwartą jak pejzaż”, będącym uroczystym podsumowaniem realizacji zadania „Konserwacja tynków z inskrypcjami w celach więziennych”. Spotkanie odbędzie się 24 marca 2022 roku w Mauzoleum Walki i Męczeństwa Al. Szucha 25 o godzinie 15.00.
Mauzoleum Walki i Męczeństwa Al. Szucha 25 jest miejscem upamiętnienia martyrologii narodu polskiego w latach II wojny światowej. Już w pierwszych dniach okupacji al. Szucha i pobliskie ulice przekształcono w dzielnicę policyjną, a monumentalny gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego pod numerem 25 (dziś Ministerstwa Edukacji i Nauki) zamieniono na siedzibę niemieckiej Policji Bezpieczeństwa. Od 1940 r. na przesłuchania przywożono tu niemal wszystkich więźniów politycznych z terenu Warszawy. Było to miejsce kaźni tysięcy Polaków, Żydów oraz przedstawicieli innych narodowości, ludzi z wielu środowisk, o różnych orientacjach światopoglądowych, politycznych. Łączyło ich traumatyczne oczekiwanie w celach zbiorowych na śledztwo i tortury oraz trwający tygodnia mi pobyt w izolatkach, przerywany niekończącymi się przesłuchaniami. Łączyły ich cierpienia w czasie śledztwa, gdzie brutalne bicie było normą. Spotykał ich też często ten sam los – śmierć, którą kończyło się przesłuchanie. W czasie Powstania Warszawskiego w tym miejscu znajdował się punkt zborny dla ludności z południowych części Warszawy. Wielu z nich zamordowano na okolicznych skwerach i przyległych posesjach, część wywieziono do obozu przejściowego Dulag 121 w Pruszkowie. Wkrótce po zakończeniu wojny postanowiono upamiętnić to miejsce, tworząc na mocy decyzji Rady Ministrów na terenie dawnego aresztu śledczego gestapo w przyziemiu gmachu przy al. Szucha 25 Mauzoleum Walki i Męczeństwa. W 1947 r. udostępniono je publiczności. To jedno z niewielu miejsc w Warszawie, gdzie w prawie nienaruszonym stanie przetrwały oryginalne, niezmienione od czasów II wojny światowej cele z napisami wyrytymi przez więźniów.
Dawna katownia gestapo została upamiętniona już w 1946 r. Uchwałą Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z 25 lipca 1946 r., która stanowiła, że dawny areszt gestapo w al. Szucha 25 ma być zachowany w stanie nienaruszonym jako miejsce martyrologii Polaków.
Pomieszczenia zostały udostępnione zwiedzającym 1 września 1947 r. Na początku lat sześćdziesiątych XX wieku przeprowadzono inwentaryzację napisów pozostawionych przez więźniów w 14 celach dawnego aresztu. Udało się wówczas odczytać blisko 1300 inskrypcji, które następnie poddano zabiegom konserwatorskim. Od tej pory, aż po dzisiejsze czasy kolejne pokolenia historyków pracujących w Mauzoleum Walki i Męczeństwa w al. Szucha starają się ochronić dla przyszłych pokoleń owe napisy, które są najcenniejszym świadectwem po byłych więźniach. Są naszą narodową spuścizną, którą powinniśmy po wsze czasy chronić dla potomnych.
Prace konserwatorskie zostały wykonane „zachowawczo”, tj. zostały przeprowadzone w zakresie niezbędnych działań technicznych pozwalających utrzymać historyczną tkankę obiektu z zachowaniem inskrypcji, śladów zmian historycznych i patyny. Wykluczyliśmy szerokie działania restauratorskie mające na celu „estetyzację” wizualnej strony obiektu (naprawa rys, próby oczyszczania „do pierwotnego koloru”, etc.). Działania miały na celu ustabilizowanie stanu technicznego tynków, warstw malarskich/pobiał i przede wszystkim inskrypcji, jak również zatrzymanie, lub spowolnienie procesów niszczących. Istotnym w tym kontekście było wykonanie odpowiedniej izolacji przeciwwilgotnościowych.
Rezultatem zadania będzie zachowanie dla kolejnych pokoleń dziedzictwa, jakim są autentyczne napisy zachowane przez więźniów w celach.
Zadanie „Konserwacja tynków z inskrypcjami w celach więziennych w Mauzoleum Walki i Męczeństwa” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury,
uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa,
zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych
oraz ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.
24 marca 2022 (czwartek), godzina 15.00
Mauzoleum Walki i Męczeństwa
al. Szucha 25
00-580 Warszawa
