„Zrozumieć kulturę”.
Zrozumieć kulturę
Dyskusja heglowska o więzi kultury z socjologią
11 kwietnia 2017 r., godz. 17.00, Muzeum Niepodległości
w Warszawie
Podejmując dyskusję o więzi łączącej dwie dziedziny życia ludzkiego, tj.: kulturę z socjologią dociekaniom zostanie poddane to, co łączy człowieka ze społeczeństwem. Człowiek z natury jest istotą społeczną i tylko w relacji z innymi ludźmi może się rozwijać. Izolacja nie służy dobru człowieka. Według Słownika Języka Polskiego słowo więź oznacza: „to, co łączy lub jednoczy ludzi”. Paradoksalnie do słowa więź nawiązuje pojęcie więzić, co należy rozumieć: „trzymać kogoś w przymusowym zamknięciu, w więzieniu” oraz „pozbawiać swobody ruchu, działania, decyzji”. Słownik definiuje także hasło więź społeczna, czyli „układ stosunków, instytucji i środków kontroli społecznej łączących ludzi w grupy społeczne”. Z etymologii pojęcia wynika, że więź jednoczy, ale także dzieli. Z historii znane są fakty izolowania w szpitalach obozowych kobiet od kontaktu ze swoimi nowonarodzonymi dziećmi. Matkom pozwalano dzieci karmić, ale zabraniano dotykać i mówić do nich, czyli tworzyć więź. Dzieci umierały przed ukończeniem drugiego roku życia.
Więź społeczna jest tworzona poprzez szereg relacji i zależności. Istotą więzi społecznej jest świadomość przynależności do określonej grupy, a za tym idzie przyjęcie jej systemu wartości. Wtedy następuje identyfikacja jednostki z grupą i zaangażowanie w jej sprawy. Tu pojawia się płaszczyzna współistnienia kultury i socjologii. Znaczenie kultury rośnie, kiedy angażuje się ona w sprawy ważne dla całego społeczeństwa. Tworząc więź międzyludzką kultura rośnie w siłę. Natomiast kiedy więź ta ulega rozluźnieniu lub co gorsza nie istnieje, kultura traci na znaczeniu. Najlepszym przykładem jest autorytet kultury w czasach walk o niepodległość. Kondycja kultury ujawnia prawdę o kondycji samego człowieka. Zaś ta określa kondycję społeczeństwa.
Dyskusja heglowska to dyskusja w triadzie: teza, antyteza i synteza. Wg dialektyki Hegla każdemu prawdziwemu twierdzeniu odpowiada prawdziwe przeczenie, a każdej tezie – antyteza. Synteza to zbiorowa odpowiedź na transcendentalne pytanie o możliwość.
Teza: Kultura jest dziedziną społecznie zaangażowaną. Argumentuje Jolanta Dąbek.
Antyteza: Kultura nie jest dziedziną społecznie zaangażowaną. Argumentuje Franciszek Płóciennik.
Pytanie: Jak możliwe jest społeczne zaangażowanie kultury? Dyskusję prowadzi Aleksandra Magierecka.
